Book Title: yashovijayjinu Jivan Ane Temnu Gujarati Sahitya
Author(s): Buddhisagarsuri
Publisher: Jain Shwetambar Murtipujak Boarding
View full book text
________________
તમને મારા હૃદય રૂ૫ ઘરમાં રાખીશ. મારા મનરૂપ વૈકુંઠમાં અકુંઠિત એવી ભક્તિવડે તમો સ્થિર થઈને રહેશો, એમ શ્રીમદ્ નીચેના સ્તવનમાં જણાવે છેઃ સાવ
वासुपूज्य स्तवन. સ્વામી તુમે કાંઈ કામણ કીધું, ચિત્તડું અમારું ચોરી લીધું; અમે પણ તુમ શું કામણ કરશું, ભક્તિ ગ્રહી મન ઘરમાં ધરશું; સાહેબા વાસુપૂજ્ય જીગુંદા, મેહના વાસુપૂજ્ય જમુંદા.
સા. ૧ મન ઘરમાં ધરી આ ઘર શોભા, દેખત નિત્ય રહેશે થિર થોભા; મને વૈકુંઠ અતિ ભક્ત, યોગી ભાંખે અનુભવ યુક્ત.
સા. ૨ લેશે વાસિત મન સંસાર, ફ્લેશ રહિત મન તે ભવપાર; જે વિશુદ્ધ મન ઘર તમે આવ્યા, પ્રભુ તો અમેં નવનિધિ વૃદ્ધિ પાવ્યા. સા. ૩ સાતરાજ અલગા જઈ બેઠા, પણ ભક્ત અમ મનમાંહિ પઠા; અલગાને વગ્યા જે રહેવું, તે ભાણું ખડખડ દુઃખ સહેવું. સા. ૪ ધ્યાયક ધ્યેય ધ્યાન ગુણ એકે, ભેદ છેદ કરશું હવે ટેકે;
ખીર નીર પરે તુમશું મલશું, વાચક જણ કહે હેજે હલશું. સા. ૫ ઉપાધ્યાયજી કયે છે કે લેશવડે વાસિત થએલું મન તેજ સંસાર છે. રાગ અને દ્વેષાદિ દોષથી મન જ્યારે મુક્ત થાય છે ત્યારે આત્મા, ભવને પાર પામે છે. મનમાં ક્રોધ, ઇર્ષ્યા, નિન્દા, હિંસાવૃત્તિ, લોભ, કપટ, અહંકાર અને નિન્દા આદિ દોષો હોય છે ત્યાં સુધી બાહ્યના ગમે તેવા ક્રિયા વિગેરાના આડંબરથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. મનમાં ઉત્પન્ન થતી વિષય વાસનાઓને હઠાવ્યા વિના પ્રભુની ભક્તિ કરી શકાતી નથી. પ્રભુની આજ્ઞા છે કે મારાપર પ્રેમ તમે જે ધારણ કરતા હોય તે મનમાં ઉત્પન્ન થનાર રાગાદિક દોષોને જડ મૂળમાંથી દૂર કરો એજ ખરી ભક્તિ છે. આવી ખરી ભક્તિ વિના સ્વાર્થસાધક ઢોંગી ભકતોની ઢોંગી ભક્તિ તે સંસાર વધારનારી છે એમ અવબોધવું. મનની શુદ્ધિ કર્યા વિના પ્રભુને હૃદયમાં ધ્યેય રૂપે ધારી શકાતા નથી. સર્વ કામનાઓને ત્યાગ કરીને જેઓ પોતાના હૃદયને શુદ્ધ બનાવે છે અને અધિકાર પરત્વે ક્રિયામાર્ગમાં પ્રવૃત્ત થાય છે તેઓ પ્રભુને વિશુદ્ધ મનમાં લાવવાને સમર્થ થાય છે એમ શ્રીમદ્ ઉપાધ્યાયે અત્ર ગૂઢ રહસ્ય દર્શાવ્યું છે. વિશુદ્ધ મનમાં પ્રભુ આવવાથી આત્મામાં નવનિધિની ઋદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય છે. ક્ષાયિકભાવની જ્ઞાનાદિક નવ લબ્ધિને નવનિધિની ઋદ્ધિ જૈન પરિભાષાવડે કહેવામાં આવે છે. શ્રીમદ્ કથે છે કે હે પ્રભો! તમે સાત રાજ ઉંચા જઈને બેઠા છે તો પણ તમે ભક્તિના યોગે ભક્તના મનમાં પેઠા છે એમાં કઈ આશ્ચર્ય નથી. ધ્યાતા, ધ્યેય અને ધ્યાનનું ઐક્ય થતાં હે પ્રભો! અમે આત્માથી કમને ભિન્ન કરીને અર્થાત તે ભિન્ન છે એવો ઉપયોગ લાવીને કર્મને છેદ કરીશું, અને સકલ કર્મને ક્ષય કરીને હે પ્રભો ક્ષીરમાં નીર જેમ ભળી જાય છે તેમ અમે પણ સિદ્ધ સ્થાનમાં તમારી સાથે મળી જઈશું. આત્માને પરમાત્મ સ્વરૂપ કરીને તમે જે સિદ્ધસ્થાનમાં છે ત્યાં આવીને હું પણ તમને મળીશ. એમ ઉપાધ્યાયજી પ્રેમ લક્ષણ ભક્તિના ઉભરાથી પ્રભુની સાથે જાણે વાતજ ના કરતા હોય એવી રીતે કથે છે. ભક્તિ રસમય સ્તવનાથી ઉપાધ્યાયના હૃદયપટમાં ભક્તિદ્વારા પ્રભુનું ચિત્ર કેવું ચિતરાયું હતું તેનું જ્ઞાન વાચકોને થયા વિના રહેતું નથી. જેન શૈલી પ્રમાણે અને પિતાના હૃદયલ્લાસથી ભક્ત કવિએ
