agam 38 Chhed 05 Jitkalpa Sutra

Author(s): Jinvijay
Publisher: Jain Sahitya Sanshodhak Samiti

Page 67

३-25. ३-30 ]
जीतकल्पचूर्णि-विषमपदव्याख्या
३५
-Animaan
खेत्तचित्ताईओ होउं मा भासासमिएऽसमिओ होमि त्ति तप्पसमणद्वया ओसहपाणं कुर्यात् । तइयाए समिईए अणेसणियं पि कयाइ गिण्हेजा। एसणदोसेसु वा दससु संकाइएसु गिण्हेजा । अद्धाणपडिवन्नो वा अद्धा पडिसेवेज्जा । आयाणनिक्खेवणसमिईए चलहत्थो होउं कंपणवाउणा गहिओ सो अन्नओ पमजद अण्णओ निक्ख्नेवं करेइ; तप्पसमणठ्ठया वा ओसहं करेजा । पारिट्ठावणियसमिईए कायभूमीए वा किंचि विराहेजा।
मणोगुत्तीए वियडं कारणओ पडिसे वियं तव्वसा मणसाऽगुत्तो कारणागुत्तो खेत्तचित्ताइ हवेजा।
'साहम्मियवच्छल्लाइ-बालवुडपज्जवसाणाण' नवण्हं पयाणं व्याख्या । साहम्मियवच्छलं पडुच्च किंचि अकप्पं पडिसेवेज । जहा अजवयरेहिं असिवगमुंडो नित्थरिओ। तत्थ किं अकप्प? भनइ
तहे वा संजयं धीरो आसएहिं करेहिं वा । सयं चिट्ठ वयाहि त्ति नेवं भासिज पनवं-इति ॥
सिलोगो कण्ठ्यः । कुल-गण-संघकजेसु समुप्पनेसु वसीकरण-उच्चाटण-होमाइ रायाइयमहिस्स पउंजेयव्वं । निमित्त-चुन-जोगा कायया । आचार्यस्य असहिष्णोगिलाणस्स वालवुड्डाण य जेण समाही तं कायव्वं । को य असहू! तत्य राया जुवराया सेट्ठि-अमञ्च-पुरोहिया य एए असहू पुरिसा भनंति । एए अन्तपन्ताइएहिं अभाविया । बालवुड्ढा य कारणे दिक्खिया होज्जा;-जहा वयरसामी, अजरक्खिय-पिया य । एएसिं पणगाइयाए जयणाए घेत्तुं समाहिहे दायव्वं । जयणाए अलब्भमाणे पच्छा जाव आहाकम्मेणावि समाहाणं कायव्वं ।
३-25. इयाणि उदयाइ-वसणपज्जवसाणाणं अटण्हं पयाणं व्याख्या उच्यते। तत्थ उदय त्तिवाहो पानीयप्लव इत्यर्थः । अग्गि त्ति-दवाग्निरागच्छति । [चोर त्ति-चोरा दुविहा उवगरणसरीराणं । सावय त्ति-गय-सप्प-सीह-वग्याइ । भय त्ति-एयस यासाओ भयं । एएसिं अन्नयरकारणे उप्पन्ने थंभणि विजं मंतेऊण थंभेजा। विजाभावे पलायइ । पलाइउं असमत्थो श्रान्तो वा सचित्तरक्खं दुरुहेज्जा, न दोसो।[कंतार त्ति-कन्तारमध्वानं जत्थ भत्तपाणं न लब्भइ तत्थ जयणाए कयलगाई फलं वा उदगाई वा फासुयं गिण्हेज्जा। अडवी ४; दव्व-खेत्त-काल-भावावई चउहा । दवओ फासुयं दव्वं न लहइ । खेत्तओ अद्धाणपडिवनयाण आवई । कालओ दुभिक्खाइसु । भावओ गिलाणस्स आवई। तत्थ किंचि अकप्पियं पडिसेवेजा। तत्थ विसुद्धो । गीयाइअन्भासो व[स]णं। कोई चारणाइदिक्खिओ वसणत्तो गीओच्चार करेज । पुव्वभाविओ पक्कताम्बूलपत्ताइ मुहे पक्खिवेज । एसा दंसणाइया कप्पिया । एत्थ पडिसेवओ साहू, दप्पिया-कप्पियाइ पडिसेवणा, पडिसेवियव्वं च वयछकाईणि अट्ठारसट्ठाणाणि । तत्थ य
३-28. वयछक्क-कायछकं० गाहा । व्याख्याः-व्रतषद प्राणातिपातादिपञ्चकरात्रीभोजनविरतिषहम् । पृथिव्यादयः षड्जीवनिकायाः। षकद्वयेन मूलगुणा उक्ताः। अथैतद्वृत्तिकल्पा अकल्प्यादयः षडुत्तरगुणा अभिधीयन्ते । तत्राकल्पो द्विविधः-शिक्षकस्थापनाकल्पः, अकल्प्यस्थापनाकल्पश्च । तत्राद्यः-अनधीतपिण्डनियुक्त्यादिशास्त्रसाधुना आनीतमाहारादि साधुभ्यो न कल्पते । उक्तं च
अणहीया खलु जेणं, पिंडेसण १ सेज २ वत्थ ३ पाएसा ४ । तेणाणिआणि जइणो कप्पंति न पिंडमाईणि ॥१॥ उउबद्धम्मि न अनला, वासावासे उ दोवि नो सेहा । दिक्खिजंती सेहट्ठवणा कप्पो इमो नवरं ॥२॥
'दोवि त्ति'-नपुंसकाऽनपुंसकाख्यं द्वयं वर्षासु न दीक्ष्यते। शीतोष्णाख्यशेषमासाष्टके अनला नपुंसका न दीक्षार्हाः इति । [अकप्पो-] शिक्षकस्थापनाकल्पोऽकल्प्यः । अन्यश्च पिण्डशय्यावस्त्रपात्रानेषणीयचतुष्टयगोचरोऽकल्प्यः । उद्गमोत्पादनादिदोषरहितं च चतुष्कं कल्प्यम् । [गिहिभायणं-] गृहभाजनं गृहस्थसम्बन्धिकांश्यकरोटकतलिकामृन्मयकुण्डिकादिकमकल्प्यम् । पलियंक त्ति-आसन्दकशय्यामश्चकादिके उपवेशनशयनीयरूपे सुषिरदोषान्न कल्पते उपवेष्टुं स्वप्तुं वा । निसेज त्ति-भिक्षार्थ गृहे प्रविष्टस्य साधोस्तत्र निषदनं कर्तुं न कल्पते उत्सर्गतः; अपवादतस्तु साधुत्रयमध्ये अन्यतरस्य कल्पते जराभिभूतस्य व्याधिमतो विकृष्टक्षपकस्य च तपखिन इति । एते च भिक्षाटनं न कार्यन्त एव । परमात्मलब्धिकाद्यपेक्षया सूत्रे त्रयस्योपवेशनं योज्यम् । [सिणाणं ति-] स्नानमङ्गप्रक्षालनं देशसर्वभेदभिन्नम्। [सोभवजणं-शोभावर्जनं विभूषापरित्यागः । इत्यष्टादशस्थानगणः प्रतिषेवयितव्य आलोचनागोचरः ।।
३-30. सोऊण गाहा । तस्य गुरोः प्रतिसेवकस्य । स शिष्यः गूढपदावधारकः ।