________________
યક્ષરાજશ્રી માણિભદ્રદેવ
749
(૧) જમણા હાથમાં (નીચેથી) ડમરુ, માળા અને ગદા તથા ડાબા હાથમાં (નીચેથી)
ત્રિશૂલ, નાગપાશ અને અંકુશ છે. (ર) જમણા હાથમાં (નીચેથી) વરદ, અંકુશ અને ગદા તથા ડાબા હાથમાં (નીચેથી)
ડમરુ, નાગપાશ અને કપાલ છે. (૩) આત્મવલ્લભજી રચિત " શ્રી માણિભદ્ર યક્ષ કી સ્તુતિ" પ્રમાણે, ચતુર્ભુજ સ્વરૂપ)
" મંજર, અંકુશ, નાગ, વજર ભુજ ગુરજ મુખધારા;
રૂપ અવતાર વરાહ સરીખા, ગજ પર અસવારા. (૪) માણિભદ્રના એક છંદ પ્રમાણે
ખડ, ભુજા ભયહર ખગ્ન, વિષધર પાશ, પાણી પીઠાકએ,
ખગ્ન, શૂલ, કપાલ, માલા, ડમક ડમરુ ડાક એ. (૫) શ્રી દીપવિજયજી કૃત આરતી અનુસાર
ડાક, ત્રિશૂલ, ફૂલમાલા પાશાંકુશ છાજે. એક કર દાનવ મસ્તક એમ ષડૂ ભુજ રાજે – જયદેવ
(રચના સંવત ૧૮૬૫ = ૧૮૦૯ ઈ. સ.), (૬) શ્રી આનંદસોમસૂરિ રચિત આરતી પ્રમાણે –
ખગ્ર ત્રિશૂલ, ડમરુ ગાજે
મગદળ, અંકુશ, નાગ બિરાજે, આમ, આયુધોની બાબતમાં મૂર્તિભેદે ભિન્નતા જણાય છે.
માણિભદ્ર છંદમાં " આગીઆ હામિ ઠામિ પીઠ પર સિદ્ધ તુજ ખરા " એ પંક્તિથી દાદાજીની પીઠ પર ઠામે ઠામે આગીઆ હોવાનું વર્ણન છે. આગલોડમાં આવેલ ' આગ' શબ્દ ઉપરથી આવી કલ્પના થઈ હશે એમ અનુમાન કરી શકાય. ત્યાં પડેલા ધડમાંથી તેજના તણખા નીકળ્યા હોય તે આગિયા જેવા લાગતા હશે.
વાહન – દાદાનું વાહન સાત સૂંઢવાળો ઈન્દ્રનો ઐરાવત હાથી છે. તેની પ્રથમ સૂંઢમાં અભિષેક કરતો પૂર્ણ કુંભ છે અને બાકીની સૂંઢમાં લાલ કમળો છે. હાથીના શરીર ઉપર પણ સુવર્ણના રત્નજડિત અલંકારો શોભે છે.
તેમની સેવામાં બાવન વીર, ચોસઠ જોગણીઓ, વીસ હજાર સામાનિક દેવો, કાળા-ગોરા ભૈરવ અને બટુક ભૈરવ ઇત્યાદિ દેવો હાજર હોય છે.
નવ હજાર ગજરાજ જેટલું એમનું અકણ બળ છે. શ્રી માણિભદ્ર દાદાનું આવું દિવ્ય સ્વરૂપ છે.
મહા સુદ પાંચમે સોમસૂરિજીએ આગલોડમાં સ્થાપના કરી હોવાથી તે પાટોત્સવનો દિવસ છે. વૈશાખ સુ.૩ (અખાત્રીજ) પણ સાધના માટે અનુકૂળ મનાય છે.
વિધિ- આ શુભ દિવસોએ સાધકે આયંબિલનું તપ કરવું. ધૂપ-દીપ, અષ્ટક દ્રવ્યથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
