________________
૫૨
સુભટોને સાથે લઈ તત્કાળ તેને ત્યાં આવ્યો. તેને આવતો જોઈ દેવદત્તાએ તે ખબર મૂળદેવને આપ્યા, એટલે તે ભયભીત થઈ તે જ પલંગની નીચે સંતાઈ ગયો. અચળે આવી અક્કાના કહેવાથી મૂળદેવને પથંકની નીચે રહેલો જાણી તે જ પલંગ પર બેસી દેવદત્તાને કહ્યું કે—‘મને એવી જાતનું સ્વપ્ન આવ્યું કે તેથી તેને સત્ય કરવા માટે મારે આ પલંગ પર બેઠા બેઠા જ સ્નાનાદિક કરવું.” દેવદત્તાએ તેને સ્નાન કરવાના બાજોઠ પર બેસવાનું ઘણી રીતે કહ્યું, તો પણ તે માન્યો નહીં. ત્યારે ‘‘પલંગ તળાઈ વગેરે કિંમતી વસ્તુ ખરાબ થશે.'' એમ દેવદત્તાએ કહ્યું ત્યારે તે બોલ્યો કે—‘‘એનાથી પણ વધારે સારી વસ્તુઓ હું લાવી આપીશ.” ત્યારે અક્કાએ પણ અચળના કહેવા પ્રમાણે કરવાનું કહ્યું, તેથી પરાધીન થયેલી દેવદત્તાએ પોતે તેને અભંગ વગેરે કરીને સ્નાન કરાવ્યું, તેનાથી મૂળદેવનું આખું શરીર કાદવવાળું થયું. તેણે વિચાર્યું કે—‘‘અહો ! મારે માથે કેવી આપત્તિ આવી ? અથવા કામી પુરુષ શી શી આપત્તિ ન પામે ? હવે મારે શું કરવું ?’’ વગેરે વિચાર કરી તે મૂળદેવ મૂઢ બની ગયો.
તે વખતે અક્કાનાં સંકેતથી અચળે પોતાના સુભટો ચોતરફ રાખી મૂળદેવને કેશથી પકડી બહાર કાઢીને કહ્યું કે—“અરે મૂઢ ! બોલ, અત્યારે તારું કોણ શરણ છે ? અતુલ ધન આપી મેં સ્વીકાર કરેલી આ ગણિકાની સાથે ક્રીડા કરનારાં તને હવે હું શું કરું ? કહે.” તે સાંભળી ચોતરફ ઉભેલા સુભટોને જોઈ મૂળદેવે વિચાર કર્યો કે—‘‘અત્યારે બળ દેખાડવાનો સમય નથી.” એમ વિચારી તે બોલ્યો કે—‘સાર્થવાહ ! તને જે રુચે તે કર.' તે સાંભળી અચળે વિચાર્યું કે—‘આ કોઈ મહાપુરુષ છે. સત્પુરુષને પણ આ સંસારમાં વિપત્તિ આવવી સુલભ છે. દૈવયોગે આની આવી અવસ્થા થઈ છે, તો પણ તેનો નિગ્રહ કરવો યોગ્ય નથી.' વગેરે વિચારી તેણે મૂળદેવને કહ્યું કે—‘આવી અવસ્થામાં આવ્યા છતાં હું તને છોડી દઉં છું, તારે પણ કોઈ વખત અવસરે મારો ઉપકાર કરવો.” એમ કહીને તેને છોડી દીધો.
,,
મૂળદેવ પણ તરત જ ત્યાંથી નીકળી નગરી બહાર તળાવે જઈ વસ્ત્રો ધોઈ સ્નાન કરી સ્વસ્થ થઈ વિચાર કરવા લાગ્યો કે—‘અચળે મને કપટથી છેતર્યો છે, તથી હું પણ ક્યાંક જઈને તેનું વેર લેવાનો ઉપાય કરું.'
