________________
03
હોય તો મારા બે પ્રશ્નનો જવાબ આપો કે—આ લોક શાશ્વત છે કે અશાશ્વત છે ? તથા જીવ શાશ્વત છે કે અશાશ્વત ?' તે સાંભળી તેનો ઉત્તર આપવામાં અશક્ત થઈ ગયેલો જમાલિ મૌન રહ્યો. ત્યારે શ્રી ભગવાન બોલ્યા કે—હે જમાલિ ! મારા ઘણા શિષ્યો આ બંને પ્રશ્નનો ઉત્તર આપી શકે તેવા છે તો પણ હું જ કહું છું—‘હે જમાલિ ! આ લોક પહેલાં નહોતો, હમણાં નથી અને આગળ નહીં હોય એવું ક્યારે પણ કહી શકાશે નહીં. તેથી આ લોક ત્રણે કાળે રહેલો છે માટે શાશ્વત કહેવાય છે, તથા આ લોક ઉત્સર્પિણીના વિષયવાળો થઈ પછી અવસર્પિણીના વિષયવાળો થાય છે, માટે આવા આવા પર્યાયોને લઈને આ લોક અશાશ્વત પણ કહેવાય છે. એ જ પ્રમાણે જીવ પણ ત્રણે કાળમાં હોવાથી શાશ્વત છે અને દેવપણું, મનુષ્યપણું, તિર્યંચપણું વગેરે પર્યાયને પામવાથી અશાશ્વત પણ કહેવાય છે.’” આ પ્રમાણે સ્વામીએ સમજાવ્યા છતાં પણ તે જમાલિ પ્રતિબોધ પામ્યો નહીં.
પછી તે ત્યાંથી નીકળી પૃથ્વી પર વિચરવા લાગ્યો. તેણે ઘણા મુગ્ધજનોને ભરમાવ્યા. અને ઘણા છઠ્ઠ અઠ્ઠમાદિક તપ વડે પોતાના આત્માને સંસ્કાર યુક્ત કરતાં તેણે ચિરકાળ સુધી ચારિત્રનું પાલન કર્યું. છેવટે અર્ધમાસનું અનશન કરી તે ઉત્સૂત્ર પ્રરૂપણાને આલોચ્યા વિના જ કાળ કરી છઠ્ઠા દેવલોકમાં તેર સાગરોપમના આયુષ્યવાળો કિલ્બિષિક દેવ થયો. ત્યાંથી ચ્યવી ઉત્સૂત્રની પ્રરૂપણાને લીધે તે ઘણા કાળ સુધી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરી છેવટે સિદ્ધિપદને પામશે. આ પ્રમાણે પ્રથમ જમાલિ પ્રતિબોધ પામ્યો હતો, પરંતુ પછીથી મિથ્યાત્વના ઉદયથી વિપરીત ભાવ પામ્યો, તેથી ધર્મશ્રદ્ધા ચિંતામણિ રત્નની જેવી અતિ દુર્લભ છે. આ જમાલિ શ્રીવી૨ ભગવાનને કેવળજ્ઞાન થયા પછી ચૌદ વર્ષે નિર્ભવ થયો હતો. ૧.
બીજા નિહ્નવ તિષ્યગુપ્તની કથા
શ્રીમહાવીરસ્વામીને કેવળજ્ઞાન થયા પછી સોળ વર્ષે તિષ્યગુપ્ત બીજો નિર્ભવ થયો. તેની કથા આ પ્રમાણે છે–રાજગૃહ નગરમાં ગુણશીલ નામના ચૈત્યને વિષે વસુ નામના આચાર્ય મહારાજ સમવસર્યા. તેનો એક
