________________
૭૧
અજ્ઞાનને લીધે અસંયમીને વંદના કરી. તો બીજો પણ કોઈ મુનિ દેવ છે કે સંયત છે ? તે કોણ જાણે ? તેથી તત્ત્વજ્ઞાનીએ વાસ્તવિક રીતે સર્વ અવ્યક્ત છે એમ માનવું યોગ્ય છે, તેમ માનવાથી મૃષાવાદ લાગતું નથી અને અસંયતને વંદના પણ કરવી પડતી નથી.” ઇત્યાદિક વિચાર કરી અવ્યક્તમતનો સ્વીકાર કર્યો અને તેઓએ પરસ્પર પણ વંદન વ્યવહાર બંધ કર્યો. અને પૃથ્વી પર વિચરતા તેઓ પોતાના અવ્યક્ત મતની બીજા પાસે પ્રરૂપણા કરવા લાગ્યા. આ રીતે મિથ્યાત્વને પામેલા તેમને કેટલાક સ્થવિર મુનિઓએ કહ્યું કે– “અવ્યક્તપણું અંગીકાર કરવામાં તમારો અભિપ્રાય એવો છે કે–જે કાંઈ વસ્તુનો જ્ઞાનથી નિર્ણય ન થઈ શકે, તે સર્વ પદાર્થો અવ્યક્ત કહેવાય. આવો તમારો મત યોગ્ય નથી. કેમ કે વસ્તુને નિશ્ચય કરનારું જ્ઞાન જ છે. જો કદાચ જ્ઞાન સર્વ પ્રકારે નિશ્ચય કરનારું ન હોય તો હંમેશાં ભાત પાણી વગેરે સંબંધી પણ શુદ્ધિ-અશુદ્ધનો નિશ્ચય શી રીતે થશે? એ સર્વનો પણ જ્ઞાન વિના નિશ્ચય થઈ શકશે નહીં. જો કદાચ ભક્તપાન આદિકનું જ્ઞાન વ્યવહારથી જ નિશ્ચય કરનારું કહેશો તો વ્યવહારથી જ સાધુ આદિ વસ્તુનું જ્ઞાન નિર્ણય કરનારું કેમ નથી માનતા ? માટે છદ્મસ્થોની સર્વ પ્રવૃત્તિ વ્યવહારથી જ હોય છે. તે વ્યવહારનો ઉચ્છેદ કરવાથી તીર્થનો પણ ઉચ્છેદ થઈ જાય છે. તેથી તમે પણ વ્યવહારને અંગીકાર કરો.” આ પ્રમાણે ઘણી રીતે સમજાવ્યા છતાં તેઓએ પોતાનો કદાગ્રહ મુક્યો નહીં. ત્યારે સ્થવિરોએ કાયોત્સર્ગપૂર્વક તેમનો બહિષ્કાર
કર્યો.
તેઓ અનુક્રમે વિચરતા એકદા રાજગૃહ નગરની બહાર ગુણશીલ ચૈત્યમાં આવ્યા. તે વખતે તે નગરમાં મૌર્યવંશનો બળભદ્ર નામે રાજા શ્રાવક હતો. તેણે તેઓને અવ્યક્ત મતવાળા જાણ્યા. તેથી તેઓને બોધ કરવા માટે પોતાના સુભટો પાસે તેમને બંધાવીને સભામાં મંગાવ્યા. પછી રાજાએ કૃત્રિમ કોપ કરી પોતાના સેવકોને કહ્યું કે–“આ સર્વેને કટમર્દન વડે મર્દન કરો.” એટલે કે કટ=સાદડીની નીચે માણસોને રાખી તેના ઉપર હાથીઓ ચલાવાય, તેનું નામ કટમર્દન કહેવાય છે. આવી રીતે કટમર્દન કરવા માટે રાજાની આજ્ઞા થવાથી તેના સેવકો કટ તથા હાથી લાવ્યા. તે જોઈ તે
