________________
૧૨૫
તે સિંહ પણ મરીને ચોથી નરકમાં નારકીપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યાં દશ સાગરોપમ સુધી વિવિધ પ્રકારની વેદનાઓને અનુભવી ત્યાંથી નીકળી ચિરકાળ સુધી તિર્યંચયોનિમાં ભ્રમણ કરી તે સિંહનો જીવ કોઈક ગામમાં બ્રાહ્મણનો પુત્ર થયો. તેનો જન્મ પછી તરત જ તેના માતાપિતા વગેરે સર્વ મરણ પામ્યા. તેને કમઠ નામ પાડીને લોકોએ દયાથી ઉછેરી મોટો કર્યો. તે અત્યંત દરિદ્રી યુવાવસ્થા પામ્યો, ત્યારે માણસોની નિંદાને સાંભળતો તે મહા કષ્ટથી ભોજન પામવા લાગ્યો. એક વખત દાનભોગ આદિ કરતા ધનિકોને જોઈ તેને વિચાર થયો કે—‘આ લોકોએ પૂર્વજન્મમાં દુષ્કર તપ કર્યો હશે, કારણ કે બીજ વિના અન્ન પ્રાપ્તિ ન થાય તેમ તપ વિના લક્ષ્મી પ્રાપ્ત થાય નહી. તેથી હું પણ તપ કરું.'' એમ વિચારી વૈરાગ્ય પામેલા કમઠે તાપસની દીક્ષા ગ્રહણ કરી અને કંદ આદિનું ભોજન કરી તે પંચાગ્નિ આદિ અજ્ઞાનકષ્ટ કરવા લાગ્યો.
આ જ ભરતક્ષેત્રમાં વારાણસી નામની નગરી છે. તે નિત્યસખીની જેમ પાસે રહેલી ગંગાનદી તેને સેવે છે. અલકા નગરીની જેવી તે નગરીની ચોતરફ જાણે ચૈત્રરથ નામનું વન આવીને રહ્યું હોય તેમ મનોહર ઉદ્યાન રહેલું છે. તે નગરીના કિલ્લાને વિશાળ અને મોટા માણિક્યરત્નના કાંગરાઓ જાણે દિશારૂપી લક્ષ્મીના સહજ આરિસા હોય તેવા શોભે છે. તે નગરીમાં રહેલા ચૈત્યોના શિખરો ઉપર રહેલા સુવર્ણના કળશોને અતિથિની જેમ આવેલા જાણી સૂર્ય પોતાના કિરણો વડે પૂજે છે. તે નગરીમાં ધનિકના મનોહર મહેલો જાણે પુણ્યના ઉદયથી પામવા લાયક દેવોને વિમાનો હોય તેવા શોભે છે. દેવતાઓ ભોજનને માટે જ્યારે માગે છે ત્યારે જ સુધા=અમૃતને પામે છે, પરંતુ આ નગરીના સર્વ ગૃહો તો પ્રાયે કરીને સુધાચૂનાથી લીંપાયેલા જ છે એ આશ્ચર્ય છે. તે નગરીમાં દુકાનોની શ્રેણિ અગણિત કરીયાણાના સમૂહ વડે સાંકડી છતાં પણ કુત્રિકાપણની શ્રેણિની જેમ વિશાળ હોય તેમ શોભે છે. વિશ્વને ઉલ્લંઘન કરે તેવી તે નગરીની લક્ષ્મી જોઈને પંડિતો માનતા હતા કે—‘રોહણાચળ પર્વત ઉપર હવે માત્ર પત્થર જ રહ્યા હશે અને સમુદ્રમાં કેવળ જળ જ રહ્યું જશે.''
તે નગરીમાં કાર્તિકસ્વામી જેવા પરાક્રમવાળા અશ્વસેન નામે રાજા
