Book Title: Tirthankar Mahavira aur Unki Acharya Parampara Part 3
Author(s): Nemichandra Shastri
Publisher: Shantisagar Chhani Granthamala

View full book text
Previous | Next

Page 413
________________ भिन्न-भिन्न व्यक्तियोंके लिये भिन्न-भिन्न महानुभावों के अनुरोधसे लिखी गयी हैं । अतएव वे स्वतन्त्र ग्रन्थ हैं । जैन ग्रन्थप्रशस्ति संग्रह प्रथम भाग में १४३ ग्रन्थसंख्यासे १६६ ग्रन्थ संख्यातक २४ कथाग्रन्थोंकी प्रशस्तियाँ संकलित की गयी हैं। ज्येष्ठजिनवरव्रतकथा के आदिमें मंगलाचरण करते हुए लिखा है ज्येष्टं जिनं प्रणम्यादाव कलंककलध्वनि । श्रीविद्यादिनंदिनं ज्येष्ट जिनद्रतमथोच्यते ॥ १ ॥ प्रायः प्रत्येक कथाग्रन्थ के अन्तमें अंकित प्रशस्ति में श्रुतसारकी गुरुपरम्परा उपलब्ध होती है । इन कथाग्रन्थोंकी शैलीसे भी इनका स्वतन्त्र अस्तित्व सिद्ध होता है । प्रत्येक कथा के अन्त में, जो प्रशस्ति भाग दिया गया है, वही उसका स्वतन्त्र अस्तित्व सिद्ध करता है । ये कथाएं चांद कथाकोशके रूपमे लिखी जातीं, तो प्रत्येक कथाके अन्त में प्रशस्ति देनेकी आवश्यकता नहीं थी । रत्नत्रयकथा, अनन्तव्रतकथा और अशोक रोहिणीकथा के अन्तमें दी गयी प्रशस्तिको उदाहरणार्थ प्रस्तुत करते हैं सर्वज्ञसारगुणरत्नविभूषणांम विद्या दिनदिगुरुरुतरप्रसिद्धः । शिष्येण तस्य विदुषा श्रुतसागरेण रत्नत्रयस्य सुकथा कथितात्मसिद्धये ॥ X X X X सूरिर्देवेन्द्रको तिविबुधजननुतस्तस्थ पट्टाब्धिचंद्रो रुद्री विद्यादिनंदा गुरुरमलतपा भूरिभव्याब्जभानुः । तत्पादांभोजभृंगः कर्त्तामुष्याऽनन्तव्रतस्य श्रुतसमुपपदः सागरः शं क्रियाद्वः ॥ कमलदल्लसल्लोचनश्चंद्रवक्त्रः X X x X गच्छे श्रीमति मूलसंघतिल के सारस्वते निर्मल तत्त्वज्ञाननिधिर्बभूव सुकृतो विद्यादिनन्दी गुरुः । तच्छिष्यश्रुतसागरेण रचिता संक्षेपतः सत्कथा रोहिण्या: श्रवणामृतं भवतु वस्तापच्छिदं संततम् ॥ उक्त दोनों प्रशस्तियोंसे स्पष्ट है कि ये ग्रन्थ स्वतन्त्र हैं । श्रुतसागर की शैली और जैन संस्कृतिको देन श्रुतसागरकी भाषा और शैली सुबोध है । उनकी शैलोमें कहीं भी जटिलता नहीं है । स्वतन्त्ररूप से लिखे गये चरित और कथाग्रन्थों में भाषा की प्रौढ़ता पायो जाती है । यथा श्रीमद्वीर जिनेन्द्र शासन - शिरोरत्नं सतां मंडनं साक्षादक्षयमोक्षकारि करुणा कृन्मूलसंघेऽभवत् । — प्रबुद्धाचार्य एवं परम्परापीषकाचार्य: ४०१

Loading...

Page Navigation
1 ... 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466