________________
૧૩
આધારે પદ્યમાં રચના કરી છે. આચાય િવદ્યાન દે તત્ત્વા શ્લોકવાર્તિકમાં પદ્યબદ્ધ અને ગદ્યખદ્ધ વ્યાખ્યા કરવાના પ્રયત્ન કર્યો છે પણ ગુજરાતી ભાષામાં તા પૂ. સંતબાલજીના આ પ્રથમ પ્રયાસ છે કે તેમણે મૂળ સૂત્રેાના ભાવને પદ્યબદ્ધ કર્યો છે. તેમના આ પ્રયત્ન પ્રથમ છે એટલે પ્રશંસાપાત્ર ગણાય, પણ સૂત્રને પદ્યમાં ઉતારવાનું કામ અતિ દુષ્કર છે એ તુરત જણાઈ આવે છે. સૂત્રને વળગી રહી પદ્યની રચના કરવી એ અતિ કઠણુ કામ છે. કારણ સૂત્ર તેના લક્ષણ પ્રમાણે અતિ સક્ષિપ્ત હેાય છે, તેને પુરા પદ્યમાં ઉતારવું અતિ કઠણ બને એ સ્વાભાવિક છે. આથી તત્ત્વાર્થને ગદ્યાનુવાદ વાંચનાર-ને સમજવામાં જે મુશ્કેલી નડતી નથી તે આ પદ્યાનુવાદ સમજવામાં ડગલે ને પગલે મુશ્કેલી પડવાની એમ મને લાગે છે. પૂજ્ય મુનિશ્રીએ. સુત્રાનુસારી પદ્ય બનાવવાને બદલે તેના વક્તવ્યને પદ્યમાં ઉતાયુ હેાત તા તેમની જે કવિતા કરવાની શક્તિ છે તે છતી થાત. પણુ. આમાં તા માત્ર સૂત્રને તે વળગી રહ્યા છે આથી પદ્યો લિફ્ટ બની ગયાં છે અને ધણે સ્થળે તા અર્થ સમજાય જ નહીં એવું ખની ગયું છે. આના અર્થ એટલા જ છે કે હવે પછી પદ્યમાં ઉતારનાર માટે એક રસ્તા શરૂ થયા છે, તે પછીનેા પ્રયત્ન કરનારને માદન જરૂર મળી રહે, એટલું જ આનું મૂલ્ય છે. બાકી જે ઉદ્દેશથી પૂ.. સ ંતબાલજીએ આ પદ્યાનુવાદ કર્યો છે જેવા કે ગીતાના અનુવાદ થયા છે — તેવું કરવામાં તા હજુ આવા ખીજા અનેક અનુવાદ થશે ત્યારે કંઈક સિદ્ધિ હાંસલ થવા સંભવ છે. સંસ્કૃત શ્લોક કે પ્રાકૃત ગાથાને ગુજરાતી પદ્યમાં ઉતારવું સરલ પડે, પણ સૂત્રને, તેના શબ્દોને જ વળગી રહી પદ્ય રચના કરવી એ અત્યંત કઠણુ છે. અને એની પ્રતીતિ આ પુસ્તક વાંચનારને સહેજે થઈ જશે.
અહીં મારે એ પણ સ્વીકારવું જોઈએ કે મને છપાયા પૂર્વે આ નિવેદન લખી આપવા જણુાવ્યું હતું. પણ મેં જણાવ્યું કે છપાઈ કરમા આવશે એટલે લખી આપીશ. આ ભૂલ ખરેખર મારી
Jain Educationa International
-
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
