Shaktayanacharya Vyakaranam

Author(s): Shaktayanacharya, Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith

Page 424

FRESHSANS
A
अ, ४ पा. ४ सू. ८९
अतिसहितम्
को भ्यादिभ्यः || ४|४|१||यादिजग
नवति । धनपादः ॥ इदितम् आशित छात्रस्य घनम् ? हया दाषः अभ्यादिभ्य इति किम् ? भयम् । वर्तम् ।
करणाधारे चानट् ||४|४|१०|| दिम्यो धातुभ्यः करणे आधारे अधिकरणे चकाराभावे चार्थेनट्प्रत्ययो भवति । घञाद्यपवाद: । करणे-विचयती इष्मनश्चनः । फलशासनः । अविलयनः । गः पाशस्थोऽस्मित्रिति ) दागम्मानम् अधिकरणम् । गोदोगी। रामानी। राजदभाव - रानम् । जन्वतम् | शयनम् आसनम् । राजमोजनाः शालयः । राजासिसि कृमिति सिद्धम् पयःपानं सुखम् ओदनको सुनित्यत्र पयःपानमिति दृश्ये: शरीरमुत्रमिति नारभ्यते ष्टिविसियोरेवेन टिकारस्य प दीपः । निष्ठयतिधेन निशी निवनमिति केचित् ।
4
पुचान्ति
प्रायः || ४२९२॥ तुमी नाङ्गिनादि पायो कराचरण
भवति प्रायः चिन्न भवत्योत्यर्थः । करणे - प्रच्छासेनेनेति "प्रच्छदः । उरच्छदः । दतच्छदः । लव करः । अधिकरणे एवमकुर्वन्तीवाकरः आः आः पुन्नाम्नोति किम् ? हरणो दण्डः किम् ? प्रसादनन् । प्राय छवि किम् ? दोहनः । प्रसादनः । घकारः बेयुपसर्गस्येति
ग्रह
विशेषणार्थः ।
ויר
પૂ
गोचरसम्बर पनि कपालभगवहम जयपजापणजिगमम् ॥ ४२११५२|| गौचरादयः शब्दाः रोपवादः । गावश्वरत्यस्मिनिति गोचरः
रन्त्यनेनेति सवरः कषन्ति तस्मिन् कपः । निषधः खलः। भवः । बहु । अजः । उभः पणः । निगमः । पदमिति मुदपिन सिद्धम् ।
हलो चन् ||४|४|१३||
तो करणारयोः पुत्रानि
प्रत्ययो भवति
पादः ॥ वेद: वेष्टः | सुन्दः | नेगः । वेगः । अक्षमार्गः । विमार्गः । आरामः प्रसाद: । आपकः । प्राय इत्येव । आकः दोन
सुत्रोऽवात् ||१४|६|| तु स्तु इत्येताभ्यां करणापारयोः पुत्रानिवत्ययो भवतिताः।
अवस्तारः ।
समश्च नः || ४|४|१९९५ पराकरणाधारको प्राविभजति सं
अवहारः ।
1
जारदाराध्यायस्यायोन्यावानायाधारावायाः ||४|४|१६|| जा शब्दाः करणापारयोः पतिः दीयते पुमानेनिरिति दाराः । अपोऽस्पियः । दानीयस्यापार
पाय अतिउपाय
एत्यवयत्यस्मिन्विवायः ।
क०
।
१. मधुकृत्यनेनेति ० २०९ परस्मिन्निति शयनम् क०स० [हिं० ३. आ स्मिक्षिति, आसनम्, क० म० दि० । अधिक्रियमिति फ० म० टि० ५ मिति गोदीनी ००० ६. विजाः पमिति क०म०टि०० सवधीयतेऽस्वमिति क०म०दि० ८ राजानो धीयन्तेऽस्यामिति, क० म० दि० | ९. सविनम्, सेवनम् ॐ०म० दि० । १०. त्रिजन्तादः क० म० दि० । ११. मार्गः ० ० ० १२ वा घटतीर्थ क० म० टि० । १६. नियति अनेनेति न्यायः, क० म० ।