Shaktayanacharya Vyakaranam

Author(s): Shaktayanacharya, Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith

Page 486

शाकटायनागपाठः
४८५
शर्करादेरण ।।३।३।१३।। शर्करा, कपालिका, कम्पाकिका, गोपुच्छ, गोलोमन, पुण्डरीक, पातपत्र, नराजी, नकुल, सिवता । इति दारादिः ।
गोमादेश्च टाप ||३१३१४५|| गोणी, अङ्गलो, भस्मा, यध्रु, मण्डल, साली, हरि, वापि, भरा, खलु, उदश्वित्, तरस, मुनि, कुलिश । इति गोप्यादिः ।
पील्चा फुणः पाके ।।३।३।१७ पोलु, कर्मन्यु, शमी, करीर, बदर, मुबल, अश्वस्थ, दिर । ति पोल्यादिः ।
कर्णादिपाशाह ति मूले ।।३३।१८। कर्ण, अक्षि, बास्य, बक्र, नस, मुख, केश, दन्त, ओर, भू, म, पार, गल्फ, शुष्म, पाल। इति कोरिः ।
इटादेः ॥२२३८८। इष्ट, पूर्व, उपपादित, मिादित, पराधिमत, निमारत, निपरित, संकलित, परिकलित, संरक्षित, परिरक्षित, अनित, अगणित, अवकोर्ण, अभुक्त, अयुक्त, अधीति, आम्नात, ध्रुत, असे वित, अवधारिख, नयाल्पित, यूस, निरासत, उपाहत, उपत, अनु, अनुगणित, परिगणित, अपरीत व्या कुलित । इति इादिः ।।
... संजातः तारकादिभ्य इनः ।३।३।११४|| तारका, युप, कणक, भुजिप, भूब, निकगण, पुरोप, उच्चार, विचार, प्रचार, कुदाल, शुम, सुमाल, चक्र, पलय, किसलय, धेग, निद्रा, ता, श्रद्धा, शुक्षा, पिपासा, मन, स्वभ्र, रोग, अङ्गारक, पम्फे, द्रोह, सुख, दुःख, उरकाया, भर, तरन.पाधि, तुण, कण्टक | इति तारकादिः ।
सिंध्याविरुवा जन्तोः ।।३।३१२०॥ सिघ्म, वर्ण, गण्डु, दुण्डो, मणि, नाभि, बीज, निपाट, पास, हनु, प, पानी, धमनी, सन्तु, गारापत्र | इति सिध्मादिः।
मधुकुपिलोमपिच्छादिभ्यो रवलशेलाः ॥३।३।१२५|| मध्यादप्रः स्यादयश्च प्रयोगमम्या । लोमन्, रोमन्, म. प्रस्तु, हार, काम, मुनि, गिरिः । इति लोपादिः । . पिच्छ, उस, क्षुयका इति। विधादिः । नाऽझादेः ।।३।३३५२६। अश, पामन्, बामन्, हेगन्, श्लेखनन्, सामन्, कानु, बलि । इत्यादिः । ज्योत्स्नादिभ्यो ३१३०। ज्योत्स्नादयः प्रपोगगम्या । मायादिभ्यः ।।३।३।१४। मचायः प्रयोगाम्याः ।
अनादिभ्यः ।।३।३।१४ास, अर्शस्, उरस्, नुड, चतुर, पलित, टा, पटा, यादग, राम, बल । नादिराकृतिगगः ।
गौशिलादियां देनी ॥३।३।१५२। नी, कुमार, यवसाद । इति नाबादः ।
सा, स ला , ना कोणा, राना, वटवा, अरका, पलामा, तामा, पान , मंग, बल, उत्साह, जद्धाम, उभास, उल, गुल, आयाम, व्यायाम, प्रयाग, आरोह, अवरोह, परिणाह, या वृन्द । इति शिक्षादिकसिगणः ।
प्रीहितुन्दादरिलश्च ।।२३।१५६।। ब्रोह, माया, शाला, शिखा, माला, भेषमा, केना, अम्बा, पतत्का, चमन, कर्मन्, ट्रा, संज्ञा, व उवा, नारी, गो, वीणा, वलाका । इति ब्रोधादिः । दुन्द, उदर, पिचड, यव, मोहि, स्याज । यदि तुन्दादिः ।
सुखादेः ।।३।३।१६७।। सुप, दुःख, राम, ई, अस्द, बलीका, कृपण, सोढ, प्रतीप, शील, हल । इति सुवादि
धु'करादेशे ।।६।३।१७२।। पुष्कर, एय, उत्पल, माल, जुमुद, नल, कपित्थ, विस, नृपाल,