Shaktayanacharya Vyakaranam

Author(s): Shaktayanacharya, Shambhunath Tripathi
Publisher: Bharatiya Gyanpith

Page 428

अ.पा.सु. ११३ - १६५]
भोवृत्तिसहितम्
भवाननृद्धं ब्रूयात् । अनृतं यक्षपति । लेनिमित्तं तत्रास्तीत्यत्ती लुङ् भवति । किं तत्र भवाननृतमत्रक्ष्यत् ।
अर्पावेऽन्यत्रापि |||४|१३|| वर्तते। अमर्दोऽक्षमा अश्रद्धाभावना 1 अन्य असे शब्दशत् किवृत्तेऽनुपदेऽथद्वयोर्गम्यमानयोधनोट प्रत्ययो भवतः श्रत दाद्याचापं नास्ति नास्ति किं तत्र भवान गुलीयात कि त भयागतं प्रहीष्यति । अतिवृत्तेन क्षमे मम में षिमिष्या नैवदस्ति तत्र भवानामादतं गुडोयात् होता किंवृतेन श्रयेन सम्भावयामि नावकरूपयामि किं तत्र भवानदत्तं गृलाद ग्रहीष्यति । अकिवृतेन श्रये तत्र भयान्नामादसं गृहोयांद् ग्रहीष्यति । अन्यत्रापीति किम् ? अर्थात् प्रकरणाङ्काऽमश्वद्वयोर्गम्यमानयनिरुपपदाती भूताम् । अवृत्ती भवति । न क्षमेन
सवागामीपत्
४२७
I
किंकिलास्त्यर्थयोल्ट ||४|४|११|| कलश य गोगन्यदोषवंशागत वा वचनाद्यानि मे किन गाय तत्र भवानरूपणं प्रसंविष्यतं । अस्ति नाम भवति नाम दिले नाम सत्र भवानक अत्र ले नास्तीति लृङ् न भवति ।
यद्यदिदा जाती ले ||४|४|११५|| यद् यदि यदा जानु इत्येतेपदे अभियो मानोतयो भवति । लूटोपवादः । न क्षमे अर्थो में न श्रनप्रत्ययो में यत्तत्र भवानकल्य संबैत्, यदि तत्र भवानकल्प्यं सेवेत, यदा तत्र भवानकल्यं सेवेत जानु तथ भवानकरूप्यं सेवेत निमित्तवास्त्यवृत्त वृद्ध भवति । यदि तत्र भवान्कल्सेवित ।
गऽपि च यच्चत्रे || ४|४|११६ ॥ यच्च यत्र इत्येतयोस्तदयोगी गम्मानयो जियो भवति । अनपयोदपवादः । सर्वलकाराणाम् । न क्षमे न हि यच्च तत्र भवानाकरोत् । तत्रवृतो भवति । दव तत्र भवानाक्रोधयत् । तत्र भवान्नाकोत् ।
कि
विध्यते ।
चित्रे ||४|४|११|| विना विस्मयनोयम् ।
यच्चयत्रोपोगमाने
1
दशेषेऽपी ||४|११
धातोर्लेंड् भवति । चमाश्वर्यं गच्दती भवयं सेवेत । यत्र तत्र भवान् अकल्य्यं सेवेत । अयुक्ती लू चित्र बच्व तत्र भवरात्र तत्र भवानप्यन सेवियत घोषविभाग उत्तरार्थः । पदे वत्रे गम्यमाने पाती भवति यदि शब्दश्चेत्र प्रयुज्यते । अश्वपन्यो नाम पर्यतमारोपति वषिरो नाम व्याकरणं श्रप्यति मूको नाम धर्म कयविष्यति । शेष प्रति किम् ? यो । यो पूर्वयोगः सावकाशः द्यये तुमच्यत्रयोरपि पत्त्यादयमेत्र स्यात् इति क्षेपग्रहणम् । अपदात्रिति किम् ? माश्चर्य यदि स भुञ्जीत - श्रद्धास्यस्तीति लेनि भित्तं नास्तीति न लु ।
वायुले ||४|१६|| वापरत इत्येतयोनित्यया भवति । बि कुजत कुवारी। एयधीयीत वाढ इति किम् ? आप दास्यति द्वारं तदण्ड पतिष्यति । अत्र प्रच्छादनं प्रश्नार्थी | उतायलस्य बलबानूत बालस्य पण्डितः । उत्तानुत्रस्य वेदज्ञः पुत्र जनक जायते । दिवः । अवृत्त । भोत उतामोदपत
3. एतेन किंशकिलो प्रत्येकमुदवं निरस्यति कस्मात्पुनस्तयोः प्रत्येकमुपपद न भवति केवलस्य शिव्दस्य किलशब्दस्य वामपत्रिद्वयोर्वृत्वसम्भवात् । समुदायस्य च सम्या | केहि। २. पूर्वस्य निभितमि नारतीति दृढ एवं विधान मंत्रान् तत्र भवान् पू च भगवानिति । ४. वाशेवादिस्वारस्य एतस्मात् सूत्रीय शेपः कम० दिए । ५ अत्र अश्रायश्रियं गम्यते । क० म० दि० । ६. रास्यः क० म०क्रि० ।
त्र