Sadhusamagraya Dvantrinshika

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga

Page 122

૯૮
સાધુ સામર્થ્યદ્વાચિંશિકા/બ્લોક-૨૨ અવતરણિકા :
શ્લોક-૨૧ના ઉત્તરાર્ધમાં દુઃખગર્ભિત વૈરાગ્યનું સ્વરૂપ બતાવ્યું. હવે તે દુઃખગર્ભિત વૈરાગ્યનું વિશેષ સ્વરૂપ બતાવતાં ગ્રંથકારશ્રી કહે છે – શ્લોક :
अनिच्छा ह्यत्र संसारे स्वेच्छालाभादनुत्कटा ।
नैर्गुण्यदृष्टिजं द्वेषं विना चित्ताङ्गखेदकृत् ।।२२।। અન્વયાર્થ :
ઉ=આ વૈરાગ્ય હોતે છતે દુઃખગર્ભિત વૈરાગ્ય હોતે છતે, સ્વેચ્છાSનામ સ્વ ઈચ્છાના અલાભને કારણે નથષ્ટિ= ગુણ્યદૃષ્ટિથી પેદા થયેલા
વિના-દ્વેષ વગર સંસારે વિષયસુખમાં અનુરા-અનુત્કટ નચ્છા-અનિચ્છા ચિત્તા =ચિત્તતા અને અંગના ખેદને કરનાર છે=માનસિક અને શારીરિક દુઃખને ઉત્પન્ન કરનાર છે. 1રરા શ્લોકાર્થ :
દુઃખગર્ભિત વૈરાગ્ય હોતે છતે સ્વઈચ્છાના અલાભને કારણે નૈર્ગુણ્યદષ્ટિથી પેદા થયેલા દ્વેષ વગર વિષયસુખમાં અનુત્કટ અનિચ્છા ચિત્તના અને અંગના ખેદને કરનાર છે-માનસિક અને શારીરિક દુઃખને ઉત્પન્ન કરનાર છે. રિચા ટીકા :
अनिच्छेति-अत्र हि वैराग्ये सति [स्वेच्छाऽलाभाद्] संसारे विषयसुखे, अनिच्छा इच्छाभावलक्षणा आत्मपरिणतिः, नैर्गुण्यदृष्टिजं संसारस्य बलवदनिष्टसाधनत्वप्रतिसन्धानजं द्वेषं विनाऽनुत्कटा, अत एव चित्तागयोः खेदकृत्= मानसशारीरदुःखोत्पादिका । इच्छाविच्छेदो हि द्विधा स्यात्, अलभ्यविषयत्वज्ञानाद् द्वेषाच्च, आद्य इष्टाप्राप्तिज्ञानाद् दुःखजनकः, अन्त्यश्च न तथेति ।।२२।।
મૂળ શ્લોકમાં સ્વચ્છISHTHદુ છે, તે મુજબ ૩૫ત્ર દિ વૈરાગ્યે સતિ પછી ટીકામાં સ્વચ્છISITH પાઠ હોવો જોઈએ. તેથી તે પાઠ લઈને અમે અર્થ કરેલ છે.