Book Title: Rajprashniya Sutra Part 02
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
सुबोधिनी टीका सू. १५९ भदेवस्य पूर्वभ जी प्रदेशिराज पनम् ३५९ इति वा खलवाटकम् इति वा पूर्व रमणीयं भूत्वा पश्चादरमणीयं भवतीति ! तत्र प्रदेशी पृच्छति-हे भदन्त ! कथं-केन प्रकारेण बनषण्डः पूर्व रमणीयो भूत्वा पश्चादरमणीयो भवति ? । एवं नाटयशालेञ्जवाट-खलवाटविषयेऽपि प्रश्नय जना कर्तव्या। तत्र क्रमेण तेषां रमणीयत्वारमणीयत्वे प्रदर्शयितु केशी पाह-'पएसी' इत्यादि-हे प्रदेशिन् ! यथा वनदण्डः पत्रितः-पत्रसम्पन्नः, पुप्पिन:-पुष्पसम्पन्नः फलितः-फलसम्पन्नः, हरितः-हरितत्वसम्पन्नः हरितकराराज्यमानः-हरितवणे पत्रपल्लवादिभिरतिशयेन शोभमानः, अत एव श्रिया-शोभया, अतीव-अत्यन्तम् उपशोभमानः-शोमां प्राप्नुवन् यदा तिष्ठति-वर्तते, तदा-तस्मिन् काले च स अनपण्डो नो पत्रितः नो पुष्पितः नो फलितः नो हरितः नो हरितका राज्यमानः अत एच नो श्रियाऽतीवोपशोभमानो भवति, यदो च जीर्णः-जीर्णपत्र पल्लगदियुक्तः शन्नः-प्रपतितपत्रादिकः, अत्र शदा झडादेशः, परिशटितपाण्डुपत्र:विकृतपाण्डवर्णपत्रयुक्तः शुष्कवृक्ष इव म्लायन्-म्लानतां गच्छन् सन तिष्ठते, तदा खलु वनपण्डो नो रमणीयो भवति १। प्रदेशी पृच्छति-हे भदन्न ! नाटयशाला 'कथं रमणीया भूत्वा चारमणीया भवति ? केशी पाह-हे प्रदेशिन्! यदा खलु नाटयशालाऽपि गीयते-गानयुक्ता भाति वाद्यते-बाद्यवादनयुक्ता भवति नृत्यते-नृन्ययुक्ता भवति, हस्यते-हास्ययुना भवनि, रम्यते-क्रीडनयुक्ता भवति, तदा खलु सा रमणीया भवति, यदा खलु नो गीयते-यावत् नो वाद्यते 'ना नयेते नो हस्यते नो भ्यते, तदा खलु सा अरमणीया भवति २।
अावाटविषय काश्ने केशी प्राह-हे प्रदेशिन ! यदा खलु इक्षुवाटम् इक्षुक्षेत्रे इक्षुः छिद्यते-द्विधा क्रियते, भिद्यते-बिदार्य ते, पीडयते-यन्त्रेण रसो निःसार्यते, खाद्यते-गुडादिकम्, पीयते-रसः, दीयते-इक्ष्वादिकं, तदा खलु इक्षुघाट रमणीय भवति । यदा खलु इक्षुबाट नो छिद्यते यावत् नो पीडयते नो खाद्यते नो पीयते नो दीयते, तदा इक्षुबाटम् अरमणीयं भवति । ३।
टीकार्थ-स्पष्ट है, "झडे" यहाँपर शद् के स्थान में झड आदेश हुवा है. संस्कृत में इस की छाया "शन्नः" ऐसी होती हैं। केशाने-इस सूत्र द्वारा प्रदेशी राजा को पहिले रमणीय होकर अरमणीय बन जाने वाले वनपण्ड आदिचार को दृष्टांतरूप में रखकर यह समझाया. है कि-तुम ऐसे मत बन जाना. ॥१५९॥ ___ -२पष्ट ६. 'झेड' ही 'शदना स्थान 'झड' माहेश थयो छ. संस्कृत માં એની છાયા “શન હોય છે. કેશીએ આ સૂત્ર વડે પ્રદેશ રાજાને પહેલાં રમણીય થઈને પછી અરમણીય થઈ જનારા વર્ષડ વગેરેને દૃષ્ટાંત રૂપમાં આપીને આ સમજાવવામાં આવ્યુ છે કે તમે એવા થશે નહિ. સ. ૧૫લા

Page Navigation
1 ... 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499