________________
सुबोधिनी टीका स. १७४ सूर्यासदेवस्व आगामिभववर्णनम्
४२९
टीका तए णं से" इत्यादि - ततः खलु स दृढप्रतिज्ञो दारकः तेषु पूर्वोक्तेषु विपुपु- प्रचुरेषु अन्नभोगेषु 'यावत्' - यावत्पदेन- पानभोगेषु लयनमोगेषु वस्त्रभोगेप इति सङ्गृह्यते, तथा शयनभोगेषु च नो सङ्घयति आसक्ति न करिष्यति नो गर्धिष्यति-गृद्धिमान् न मविष्यति, नोमूच्छिष्यति मूर्च्छाभावं नो करिष्यति नাअभ्युपपत्स्यते - तदेकमना नो भविष्यति । अमुमेवार्थ स दृष्टान् माह - " से जहा णाम" इत्यादि - यथा येन प्रकारेण उत्पलं लोकप्रसिद्धं 'नामक' इति वाक्शलङ्कारे, पद्मोत्पलमिति वा, पद्ममिति वा 'शवत्' - यावत्पदेन - ' कुसुममिति वा नलिनमिति वा सुभगमिति वा सुगन्धमिति वा पुण्डरीकमिति वा महापुण्डरीकमिति वा शतपत्रमिति वा सहस्रपत्रमिति वा' इति सङ्गृह्यते, तथा श सहरत्रमिति वा - अत्र इतिशब्दः स्वरूपनिर्देशे, वा शाब्दो विकल्पे, पड्डे - कर्दमे जातं - वर्जित होने के कारण सुस्पष्ट सकल आचारवाले होते हुवे उस उस काल में मन-वचन-काय योग में वर्तमान इस लोक के समस्त जीवों के समम्त भावों का जानते हुवे, और देखते हुवे भ्रमण्डल में बिहार करेंगे ।
टीकार्थ स्पष्ट है, परन्तु इस में जो विशेषता है, वह इस प्रकार से है - वे दृढप्रतिज्ञदारक उन पूर्वोक्त विपुल अन्नभोगों में यान्त - पानभोगों में, तथा-लयनयोगों में वस्त्रभोगों में आसक्ति नहीं करेंगे. गृद्धियुक्त नहीं बनेंगे, सूच्छभाव को नहीं धारण करेंगे, और न उन में तल्लीन मन चाले होंगे, इस बात को दृष्टान्त द्वारा यों समझाया गया है जैसे- पद्मोत्पल अथवा-पद्म, यावत्- कुसुम, अथवा नलिन या सुभग, यां-सुगन्ध, या- पुण्डरीक, था - महापुण्डरीक, या शतपत्र, या सहस्रपत्र, ये सब कमलजाति के भेदरूप कमल
1
વસ્તુ ખાકી રહેશે નહિં સાવદ્યાચારથી ર્જિત હાવા બદલ સુસ્પષ્ટ સકલ આચારાળા થઇને તે તે કાલમાં મનવચન, કાય, ચેાગમાં વર્તમાન આ લેાકના સમસ્ત જીવેને સમસ્ત ભાવાને જાણતાં અને જોતાં ભૂમડલમાં વિહાર કરશે.
टीअर्थ: स्पष्ट छे. चाशु यामां ? विशेषता छे ते याप्रमाणे छे. ते दृढप्रतिज्ञ દારક તે વિપુલ અન્નèાગામાં યાવત પાનભોગામાં, લયભોગામાં, વજ્રભોગામાં તેમજ શયનભોગામાં આસક્ત થશે નહિ, નૃદ્ધિયુકત ખનશો નહિ, મૂર્છાભાવયુકત થશો નહિ અને તેમાં તલ્લીન પણ થશ નહિ. એજ વાતને દૃષ્ટાંત વડે આ પ્રમાણે સમજાવવામાં આવી છે કે જેમ પદ્મોત્પલ અથવા પદ્મ યાવત્ કુસુમ; અથવા નલિન કે
सुभग, है सुगंध, ङेयुडरी, है महायुडरी, शतपत्र, सहस्रपत्र था. धा કમલ જાતિના કુમળા કમ (કાદવ)માં ઉત્પન્ન હાય છે; પાણીમાં વૃદ્ધિ પામે છે,
