________________
રજપૂત જ્ઞાતિમાં જન્મેલા માનસિંહજીએ રવિસાહેબ પાસે એકવીસ વર્ષની વયે દીક્ષા લીધી અને મોરારસાહેબ નામે ધારણ કર્યું. ગુરુ આજ્ઞાએ ધ્રોલ પાસેના ખંભાલીડા ગામે આશ્રમની સ્થાપના કરેલી. મોરારસાહેબના શિષ્યોમાં ખીમસાહેબના પ્રપૌત્ર સુંદરદાસજી, ટંકારાના જીવાભગત ખત્રી અને ચરણદાસજી, જોડિયાના લોહાણા ધરમશી ભગત જેવા ભક્ત કવિઓ મુખ્ય છે. નેનામ ગામના સંધી મુસ્લિમ ભક્ત કવિ હોથી અને સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના વાવડી ગામના વણકર ભક્ત કરમણ ભગતે પણ ભજનોની રચના કરી. છે. કરમણના શિષ્ય લખીરામના 'પ્યાલા' પ્રકારના ભજનો ખૂબ જ લોકપ્રિય રચનાઓ તરીકે ભજન મંજળીઓમાં ગવાય છે.
મોરારસાહેબના શિષ્ય ચરણદાસજી ખંભાલિડા જગ્યાના ગાદીપતિ મહંત થયેલા. એમના શિષ્ય થયા કચ્છ મધ્યેના અબડાસા તાલુકાના શિંગરીયા ગામમાં અવતરેલ સંત શ્રી હરિસાહેબ. તેમણે ખંભાલિડા (સૌરાષ્ટ્ર)માંથી તેમના ગુરુ ચરણ સ્વામીજીની આશા મેળવી રવિભાણ સંપ્રદાયનો નેજો હિંગરીયા (કચ્છ)માં સ્થાપ્યો અને રવિભાણ આશ્રમ હિંગરીયાની જગ્યા બાંધી, આ અરસામાં આશરે સંવત ૧૯૨૯માં સૌરાષ્ટ્રમાં જન્મેલા મકનદાસજી તથા તેમના બહેન જાનકીદાસજી યાત્રા કરતાં કરતાં ફિંગરીયા (કચ્છ) આવ્યા. હરિસાહેબ સાથે ખૂબ સત્સંગ કર્યો અને પોતાના સદ્દગુરુ પદે સ્થાપ્યા, થોડા સમય બાદ હરિ સાહેબે મનદાસને આદેશ આપ્યો કે તમો અહીંથી ઉત્તર દિશામાં નખત્રાણાની ઉત્તરે આવેલા વિરાણી મોટી ગામે જાઓ અને તમે એ ગામમાં જ રવિભાણ આશ્રમની સ્થાપના કરજો. ગુરુ આજ્ઞા શિરોમાન્ય કરી આ બંને ભાઈ-બહેન કચ્છના યાત્રાધામોમાં યાત્રા કરીને મોટી વિરાણી ગામે આવ્યા અને જગ્યા બાંધીને રવિભાણ સંપ્રદાયના નામના નેજો રોપી આશ્રમની સ્થાપના કરી. મકનદાસજી તથા એમનાં બહેન જાનકીદાસજી બંને આશ્રમમાં આવતા સાધુ સંતોની સેવા કરતા અને સેવક ભક્તો અને જિજ્ઞાસુઓને જ્ઞાન પીરસતા. મકનદાસજી પછી વિરાણીની ગાદીએ પ્રિયાદાસજી આવ્યા, એમના પછી લક્ષ્મીદાસજી અને હાલમાં શાંતિદાસજી આ ‘રવિ-ભાણ આશ્રમ-રામમંદિર'ના મહંતપદે બિરાજે છે. મકનદાસજીના સત્કાર્યોના સુવાસને કારણે મોટી વિરાણી આજુ-બાજુના ગામડાઓ પૈકી કોટડા (જડોદરા), જતાવીરા, ઉખેડા, ભારાપર, કાદિયા, દેવીસ૨, વીથોણ, અરલ અંગીયા વગેરેના સંતપ્રેમી લોકો આ આશ્રમમાં સંતદર્શન અને સત્સંગ માટે આવતા અને દર્શન કરી પોતાની જાતને ધન્ય માનતા. મકનદાસજીએ ઉનાળામાં પશુપંખી માટે તળાવની આવશ્યકતા વિરાણીથી ત્રણેક કિ.મી. દૂર ખાંભલા ગામની નજીક એર્મક વિશાળ તળાવ ખોદાવ્યું, હાલે પણ એ તળાવ ‘મકનદાસજીના તળાવ' તરીકે ઓળખાય છે.
સંવત ૧૯૬૦માં મકનદાસજી ગામ કોટડા (જડોદર) સત્સંગ અર્થે ગયેલા, ત્યાં તેમને એક સેવકે પોતાના છ વર્ષના પુત્રને સહર્ષ
ફેબ્રુઆરી - ૨૦૧૯
સોંપી દીધો. આ બાળક તે પ્રિયાદાસજી તરીકે ખ્યાતિ પામ્યા. તેમનો જન્મ સંવત ૧૯૫૩માં કડવા પાટીદાર જ્ઞાતિના નાકરાણી કુટુંબમાં થયેલ. મનદાસજીએ આ પ્રિયાદાસજીને પોતાના આશ્રમમાં ઉછેરીને મોટા કર્યા અને તેમને વિધિપૂર્વક દીક્ષા આપી પોતાના પટ્ટશિષ્ય તરીકે સ્થાપ્યા. થોડા સમય બાદ સંવત ૧૯૭૫ના શ્રાવણ માસની સુદી ૧૧ના દિને મકનદાસજીએ વિદાય લીધી. તેમની સમાધિ વિરાણી ગામની પશ્ચિમે આવેલ છે. ચાલીસેક વર્ષ સુધી આ આશ્રમની મહંત ગાદી શોભાવ્યા બાદ પ્રિયાદાસજીએ પણ સંવત ૨૦૦૫ના પોષ માસના કૃષ્ણપક્ષની છઠ્ઠી તિથિને તા. ૩૧૦૧-૪૮ને શનિવારના દિને નશ્વર દેહનો ત્યાગ કર્યો અને એમના શિષ્ય લક્ષ્મીદાસજી ગાદીએ આવ્યા. જેમનો જન્મ નખત્રાણા તાલુકાના કોટડા (જડોદર) ગામમાં કડવા પાટીદાર જ્ઞાતિમાં રામાણી પરિવારમાં થયેલ. તેમના માતાનું નામ સેજબઈ અને પિતાનું નામ રતનશી ભાણજી રામાણી હતું. પ્રિયાદાસજીએ સંવત ૧૯૯૮માં આ લક્ષ્મીદાસજીને વિધિપૂર્વક દીક્ષા આપી પોતાના પટ્ટશિષ્ય બનાવેલા. લક્ષ્મીદાસજીની વય વિદ્યાભ્યાસની હતી તેથી લક્ષ્મીદાસજીને વિદ્યા પ્રાપ્તિ અર્થે અને સંપ્રદાય જ્ઞાન અર્થે રાજકોટ મુકામે કબીર આશ્રમમાં મૂકવામાં આવ્યા. ત્યાં તેમણે સાત વર્ષ સુધી રહી વિદ્યા અને જ્ઞાન મેળવ્યું. લક્ષ્મીદાસજીની વિદાય પછી શાંતિદાસજી ગાદીએ આવ્યા.
લક્ષ્મીદાસજીના શિષ્ય અને હાલના મહંત શાંતિદાસજીનો જન્મ નખત્રાણા તાલુકાના જતાવીરા ગામે સંવત ૨૦૨૯ના ચૈત્ર વદ ૧૦ ને રવિવારે કડવા પાટીદાર જ્ઞાતિમાં દિવાણી કુટુંબમાં થયેલ છે. તેમના માતુશ્રીનું નામ જીવાંબેન અને પિતાશ્રીનું નામ પટેલ માવજી ગોવિંદ.. જે મૂળ તો વિરાણી મોટીનાં જ વતની. અને જતાવીરા ગામે રહેતા. તેમના સુખી સંસારમાં એક ઊણપ હતી. બાળકનો જન્મ થાય અને અવસાન પામે, આ દુઃખ તેમણે તેમના ગુરુ વિરાણી આશ્રમના મહંત પૂ. લક્ષ્મીદાસજી પાસે વ્યક્ત કર્યું. લક્ષ્મીદાસજીએ તેમને એવો સંકલ્પ કરવા જણાવ્યું કે જો તેમના બાળક બચે તો એક પુત્ર આ રવિભાણ આશ્રમ વિરાણીમાં સુપરત કરવો. આ દંપતીએ ખૂબ જ હર્ષથી આ સંકલ્પ કર્યો. આ સંકલ્પ પછી ગુરુકૃપાથી તેમને ત્યાં ત્રણ પુત્રો થયા અને જે આજે પણ હયાત છે. આ ત્રણ પુત્રો પૈકી વચેટ પુત્ર તે નામે શાંતિદાસની આ આશ્રમમાં સોંપણી કરવામાં આવી, શ્રી લક્ષ્મીદાસજીએ સંવત ૨૦૩૯ની રામનવમીએ કચ્છ કાઠિયાવાડના અનેક સંત મહાત્માઓની ઉપસ્થિતિમાં રવિભાણ આશ્રમ, વિરાણી મોટીમાં વિધિપૂર્વક દીક્ષા આપી પટ્ટશિષ્ય પદાર્પણ કર્યું અને શાંતિદાસને સગીર હોવાથી બીર આશ્રમ, રાજકોટમાં વિદ્યાભ્યાસ જ્ઞાન સંપાદન કરવા મોકલ્યા.
શ્રી લક્ષ્મીદાસજીએ શ્રીરવિભાણ આશ્રમ, મોટી વિરાણી જગ્યાનો જીર્ણોદ્વાર તથા શ્રી રામ મંદિર પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ
પ્રબુદ્ધજીવન
૧૩
