________________
ભુતાન પ્રવાસના સંસ્મરણો ઃ ૬
| કિશોરસિંહ સોલંકી (ગતાંકથી ચાલુ...)
એ બુદ્ધના સ્ટેચ્યને જોતા જોતા પુનાખા જતો રોડ સિનોખા ૯. ડોચુલા ઘાટી
જૉન્ગથી થોડાક પહેલાં ફંટાઈને આગળ નીકળી ગયો. જે પહેલું આજે પુનાખાનો કાર્યક્રમ છે. સવારે તૈયાર થઈને બધાં ગામ આવ્યું તે ઇંચેપોન્ગ હતું જ્યાં નાવીન્યપૂર્ણ રીતે બટાકાની ગાડીમાં ગોઠવાઈ ગયાં. થિસ્કુથી પુનાખા ૭૪ કિ.મી. દૂર છે, ત્યાં ખેતી થાય છે. ત્યાંથી પાંચેક કિ.મી. આગળ જતાં હોગસો ગામ જતાં ત્રણ કલાક થવાના છે.
આવે છે. અહીં ચેકીંગ થાય છે. પ્રવાસીઓની પરમીટ તપાસવામાં થિકુના રસ્તાઓને માપતા, સૂર્ય ઊગે છે એ પૂર્વ દિશા છે, આવી. અહીં બીજી કોઈ જ માથાકૂટ કરવામાં આવતી નથી કારણ એની ધારણાના આધારે દિશાઓને જોતા નીકળી પડ્યા છીએ. કે, ભ્રષ્ટાચારે હજી સુધી અહીં કોઈ પગપેસારો કર્યો નથી. થિકુથી અહીં સપાટ ભૂમિ ન હોવાના કારણે ઢોળાવો અને વળાંકોવાળા હૉન્ગ સો ૧૯ કિ.મી. છે. આ રસ્તાની બંને બાજુએ તિબેટમાંથી રસ્તા ચાલ્યા જાય છે. ચારેબાજુ ઊંચાં ઊંચાં વૃક્ષો અને એમાંથી આવીને ભતાનના નાગરિકો બનેલાઓનો વસવાટ છે. જે પસાર થતો પવન અમને પણ હચમચાવી નાખે છે રસ્તા પણ છૂટાંછવાયાં મકાનો છે હૉન્ગસોથી ચાર કિ.મી. આગળ જતાં ડોચુકેવા? બાજુમાં ઊંડી ખીણ જોઈએ એટલે આપણને લાગે કે લા ઘાટી આવી. આ એક હિમાચ્છાદિત ઘાટી છે. ગાડીમાંથી ઉતરી જઈએ. થિકુથી દૂર જઈને, ઊંચેથી નજર નાખીએ ડોચ લા ઘાટી સુધી આવ્યા ત્યાં તો પ્રવાસીઓનો મેળો જામેલો તો આખું નગર જોવા મળે અને ઊંચાં Kuensel Phodrang નો હતો. આ ઘાટી સમુદ્રની સપાટીથી ૩૧૦૦ મી. (૧૦,૨૦૦ ફૂટ). ખંડેર વચ્ચે બુદ્ધા ડૉરડેન્માનું સ્ટેચ્યું જોવા મળે. જેને Vajra Trome ઊંચી છે. ત્યાં ૧૦૮ સ્તૂપનું નિર્માણ કરવામાં આવેલું છે. એનું બુદ્ધ કહે છે.
બાંધકામ રાજમાતા અશી દોરજી રાગ્યો વૉન્ગની પ્રેરણાથી વાગે ચૂના કિનારથી લગભગ ૩૩૦ ફૂટની ઊંચાઈ પર થિસ્કુ
કરવામાં આવેલું છે. આ ૧૦૮ સિવાય એક ડયુક વૉગિયાલ શહેરની સંભાળ રાખે તે રીતે બાંધકામ થયું છે. રાત્રે એનો નજારો
લાખાન્ગા નામનો મઠ પણ આવેલો છે. ભુતાનના ચોથા રાજવી અદ્ભુત લાગે છે. એની ઊંચાઈના કારણે થિકુમાંથી ગમે ત્યાંથી
જિમે શિંગીએ વૉન્ગચૂકની યાદમાં તે બનાવેલો છે. આ મઠના જુઓ તો એનાં દર્શન થાય જ.
ખુલ્લા પરિસરમાં દર વર્ષે “ડોચુ લા ડ્રગ વૉગીએ' મહોત્સવનું ગઈકાલે અમે ત્યાં ગયા હતા. હજુ પણ એનું કામકાજ ચાલુ
આયોજન કરવામાં આવે છે. છે. નીચેના ભાગે પ્રવેશ દ્વાર દરવાજાનું કામ ચાલુ હતું. આ સ્થળ
જો તમે વહેલી સવારે હિમાલય પર સૂર્યોદય જોવા ઈચ્છતા ૧૩મી સદીમાં દેશી ડ્રક, શેરાબ વૉન્ગચૂક નામના રાજાનો મહેલ
હોવ તો ત્યાં એક લાકડાની કુટિયામાં રાતવાસો કરી શકાય. પૂર્વ હતો. ત્યાં એક વિશાળકાય શાક્યાયુનિ બુદ્ધના પૂતળાને મૂકવામાં
હિમાલયનાં દર્શન કરવા માટે આ યોગ્ય સ્થળ છે. ઑક્ટો. ની આવ્યું છે. તે સોનાના ઢોળવાળું બનાવ્યું છે. વિશ્વનું સૌથી ઊંચું ૧૬૯ ફુટની ઊંચાઈવાળુ બુદ્ધનું આ પૂતળું છે. એની અંદર ૮ ઈંચ
મધ્યમાંથી ફેબ્રુ. ની મધ્યના સમયગાળા માટે તે સારો સમય છે. ઊંચાઈના એક લાખ અને ૧૨ ઈંચના પચીસ હજા૨ બુદ્ધની
આ ઘાટી સૌ પ્રથમ રોયલ બોટાનીકલ પાર્કની બાજુમાંથી પસાર મૂર્તિઓને સોનાના ઢોળ ચડાવીને મૂકેલી છે.
થાય છે. ૨૦મી સદીમાં પ્રખ્યાત યોગી સોનમ ઝેન્ગપોએ ભવિષ્યવાણી
આ ઘાટીની પૂર્વ દિશા તરફ જોતાં હિમાલયનાં ઉત્તુંગ શિખરો કરેલી કે “આ પ્રદેશમાં સમગ્ર વિશ્વને સખ-શાંતિ આપવા માટે જોવા મળે છે. મન્સાન્ગ શિખર ૭૧૫૮ મી. (૨૩૪૮૪ ફુટ) નું પધસંભવ બુદ્ધ કે કુરબાનું વિશાળકીય પૂતળુ બનાવવામાં આવશે. છે તો ગંગકાર પુશ્મર એ ભુતાનનું સૌથી ઊંચું શિખર છે, આશરે ૮ મી સદીમાં ગુરૂ પસંભવે સ્વયં આ પૂતળાનો ઉલ્લેખ ૭૪૯૭ મી = ૨૪૫૯૬ ફૂટ કર્યો હતો જે આશરે આઠસો વર્ષ અગાઉ ટરેટોન પેમા લીંગ પાએ
અત્યારે આછું ધુમ્મસ છે. વાદળો પર્વતોના પગ પખાળતાં શોધી કાઢયું છે.
હોય એવું લાગે છે. ખીણોમાં અટવાતાં, ઉપર આવતાં, ભેગાં ફક્ત આ સ્ટેચ્ય બાંધવાનો ખર્ચ ૪૭ મીલીયન ડોલર થાય છે થતાં વાદળોની રમત જોવાનો પણ આનંદ આવે છે. કુદરતે ભુતાનને અને આ સમગ્ર યોજનાનો ખર્ચ ૧૦૦ મીલીયન ડૉલર થવા જાય કેટલું બધું આપ્યું છે? એવી જાળવણી પણ તેઓ કરે છે. સૂરજ છે. એનો સંપૂર્ણ કોન્ટ્રાક્ટ ચીનની એરોસેસ કોર્પોરેશન ઓફ પણ વાદળો સાથે સંતાકુકડી રમે છે. કેવું છે આ પણ? બસ, બેઠા નાન્ઝીન્ગ કંપનીને અપાયેલો છે. હજી પણ બે-ત્રણ વર્ષ કામ ચાલશે બેઠા જોયા જ કરીએ ! માણ્યા જ કરીએ. બાજુમાં કેન્ટીન છે, એની એવું અમને લાગ્યું હતું.
સગવડ ખૂબ સારી છે. તમે જાતે કૉફી-ચા-નાસ્તો લાવીને બહાર | માર્ચ - ૨૦૧૮)
પ્રવ્રુદ્ધજીવળ
