________________
કીડી સમી ક્ષણો.... કીડી સમી ક્ષણોની આ આવજાવ શું છે? મારું સ્વરૂપ શું છે, મારો સ્વભાવ શું છે? ઋતુઓનો રંગ શું છે, ફૂલોની ગંધ શું છે? લગની, લગાવ, લહરો, આ હાવભાવ શું છે? લયને ખબર નથી કે, આકાર પણ અવાચક, શું છે રમત પવનની, ડાળીનો દાવ શું છે? પર્વતને ઊંચકું પણ પાંપણ ન ઊંચકાતી, આ ધેન જેવું શું છે, આ કારી ઘાવ શું છે? પાણીની વચ્ચે પ્રજળે, કજળે કળીકળીમાં, એનો ઈલાજ શું છે, આનો બચાવ શું છે? ચિંતા નથી કશી પણ નમણાં નજૂમી કહી દે, હમણાં હથેળી માંહે આ ધૂપછાંવ શું છે?
રાજેન્દ્ર શુક્લ
કૃતિ નામ : આરાધના સમુચ્ચય રચયિતા : શ્રી રવિચંદ્રમુનીન્દ્ર મૂલ્ય : રૂ. ૧૫૦/મુદ્રક : સોમૈયા પબ્લીકેશન પ્રા. લી. સંપાદક/અનુવાદક : ડૉ. શુદ્ધાત્મપ્રકાશ જૈન એન્ટિંગ નિર્દેશક, કે.જે. સોમૈયા સેન્ટર ફોર સ્ટડીઝ ઇન જેનીજમ, વિદ્યાવિહાર, મુંબઈ - ૭૭. પૃષ્ઠ : ૧૫૦
આ કૃતિમાં કુલ ૨૫૨ શ્લોકો છે જેમાં સમ્યકદર્શન, સમ્યકજ્ઞાન, સમ્યક ચારિત્ર અને સમ્યકતપ - આ ચાર આરાધનાઓનું વિવેચન કરવામાં આવ્યું છે. ગ્રંથનો પ્રારંભ સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રરૂપ પંચપરમેષ્ઠિને નમન કરીને થયો છે. ગ્રંથની વિષયવસ્તુ અત્યંત સુવ્યવસ્થિત અને ક્રમિક રૂપ થી બતાવી છે. આ ગ્રંથમાં કેવળ મોક્ષનો ઉપાયજ નિરૂપિત કર્યો નથી પરંતુ એમ પણ સિદ્ધ કર્યું છે કે આ ગ્રંથના પઠનથી ઇહલૌકિક જીવનને પણ સુખ શાંતિ પૂર્ણ બનાવી શકાય છે. આજના અશાંત અને સંતપ્ત માનવ માટે આ ગ્રંથ એક અનોખો ઉપહાર છે. લગભગ ૪૦ શ્લોક સમ્યકદર્શનપર છે જેમાં તેના પ્રકાર અને ઉત્પત્તિની પ્રક્રિયા બતાવી છે. ત્યાર બાદ સમ્યકજ્ઞાનની આરાધનાર્થે સમ્યકજ્ઞાનના આઠ અંગ બતાવ્યા છે. સમ્યક ચારિત્રની આરાધનાની ચર્ચા કરતા સામાયિક વગેરે પાંચ પ્રકારના ચરિત્રનું વર્ણન કર્યું છે. તપના અંતરંગ ભેદ બતાવતા ધ્યાનનું વર્ણન કરતાં ધર્મધ્યાનના નિમિત્ત ભૂત દ્વાદશાનુપ્રેક્ષાનું પણ વર્ણન કર્યું છે. અંતમાં આરાધ્ય, આરાધક, આરાધનાનો ઉપાય અને આરાધનાનું ફળ બતાવી ગ્રંથનું સમાપણ કર્યું છે.
ગ્રંથની ભાષા સ્પષ્ટ છે. આચાર્ય વિષયનું પ્રતિપાદન બહુ જ સુંદર રીતે કર્યું છે. એમના પદ્યમાં આચાર્ય કુંદકુંદનો પ્રભાવ દૃષ્ટિગોચર થાય છે. આ સમસ્ત ગ્રંથ પ્રાયઃ કોઈ પણ જૈન દર્શનના પાઠ્યક્રમમાં સમ્મિલિત થવા યોગ્ય છે. આમ આ ગ્રન્થ એક મહત્ત્વનો ગ્રંથ પૂરવાર થાય છે.
કરી દો! જે જે મારું ગમે ન તમને, તાબડતોબ હી લો; જે જે મારું રાશ ન આવે, તેને ખતમ કરી દો! - કોઈ ન તમને પજવે માટે ચૉકી માથે લીધી; અને લેખી ડખલ, કફોડી હાલત મારી કીધી! તાળું બનવું નથી બારણે, ખુલ્લો મને કરી દો!કોઈ ન ઠોકર ખાય એટલે એટલે દીવો થઈ જો આવ્યો; તમે ટપાર્યો : ભલો સૂરજ હૈં અંધાપામાં વાવ્યો! નથી દેખવું, નથી દાઝવું, પડદે મને ભરી દો! -
ચંદ્રકાન્ત શેઠ ‘હદમાં અનહદ’ પુસ્તકમાંથી
એ પણ સાચ! રમતાં રમતાં પગમાં ગદાય કાચ,
- એ પણ સાચ! સપનાંથી ભીતરમાં લાગે આગ,
- એ પણ સાચ! જે જે રસ્તા જડ્યા, આપણે ત્યાં ત્યાં ચાલ્યા; જે જે સન્મુખ થયાં, બધાંને કીધાં હાલાં! જડ્યો રોટલો, ઠીક છે! મળ્યો ઓટલો, ઠીક છે! પાણી લેવા કરે તરસનો તાગ,
- એ પણ સાચ! જુએ ઝાંઝવે એ પોતાનો ભાગ,
- એ પણ સાચ! ટાઢતાપવર્ષાથી કેવી માટી રહી ગંદાતી! છત્તરછડીએ કેટકેટલી કળીઓ અહીં છૂંદાતી! ધરતી માથે આભ, ઠીક છે! તળિયે બહુ તરખાટ, ઠીક છે! ઢળે પાનખર પાસે પહોંચી બાગ,
- એ પણ સાચ! ભરી સભામાં પડે છોડવી પાઘ, – એ પણ સાચ!
ચંદ્રકાન્ત શેઠ હદમાં અનહદ’ પુસ્તકમાંથી
માર્ચ - ૨૦૧૮
પ્રવ્રુદ્ધજીવન
