________________
ભેટોની દુનિયા માણો
ફાધર વર્ગીસ પૉલ
મારા મિત્ર અને લેખક ફાધર હેડલિંગ ડ્યૂઈસે થોડા વખત પહેલાં એમનું એક પુસ્તક મને ભેટમાં આપ્યું. પુસ્તકનું નામ છે “પર્સન્સ આર અવર્ બેસ્ટ ગિફ્ટ્સ'' (Persons are our Best Gifts) મતલબ છે કે, વ્યક્તિઓ આપણી સર્વશ્રેષ્ઠ ભેટો છે, આપણે આપણા મિત્રોની કદર કરીએ છીએ. એમનો પ્રેમ તથા તેમની મિત્રતાને આપણે ખૂબ કિંમતી ગણીએ છીએ. આપણા મિત્રો આપણા જીવનને ધન્ય બનાવે છે, સમૃદ્ધ કરે છે. પોતાના મિત્રોને સર્વશ્રેષ્ઠ ભેટ ગણતા મારા મિત્રના પુસ્તકમાં ભેટરૂપી માણસો અંગે એકસો ઉપર વૈવિધ્યસભર વાર્તા છે, વાર્તાઓ છે, અનુભવકથાઓ છે, આપણા વ્યક્તિત્વ અને સંબંધને પોષનાર બાબતો છે. આપણે એમાંથી પ્રેરણા અને પ્રોત્સાહન મેળવી શકીએ છીએ.
મારા આ લેખમાં ફક્ત માણસો નહિ પણ સર્વ કંઈ બાબતોને આપણા જીવનની અમૂલ્ય ભેટ ગણવાનો મારો વિચાર છે. દુનિયાની સી બાબતો મારા માટે ભેટ છે, દાન છે, બક્ષિસ છે. આખરે કોઈ પણ બાબત મારી પોતાની માલિકીની ન ગણી શકું. સૂર્યપ્રકાશ, વરસાદ, જીવજંતુઓ અને છોડવાંઓથી માંડી સૌ કોઈ ચેતન અને અચેતન બાબતો મારા માટે ઈશ્વરની અમૂલ્ય ભેટો છે, બક્ષિસ છે.
શું છે મારું જીવન? મારું જીવન ઈશ્વરે મને આપેલી અમૂલ્ય, કિંમતી ભેટ છે. નગ્નરૂપે મેં આ દુનિયામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. મારે કોઈ કપડાં કે પહેરવેશ નહોતો. કોઈ આભૂષણ કે શાગાર ન હતાં. સૌંદર્યપ્રદાનનાં કોઈ સાધનો કે ચીજવસ્તુઓ નહોતી. આજે મારી પાસે જે કંઈ છે એ મને ભેટમાં મળ્યાં છે.
મારાં માબાપની વાત લો. મારા સર્જક ઈશ્વરે મને આપેલી અમૂલ્ય ભેટો છે મારી મા અને મારા બાપુજી. મેં મારાં માબાપને પસંદ કર્યાં નહોતાં. એ જ રીતે સગાંસંબંધીઓ, મારા મિત્રો તેમ જ મારા વિરોધીઓ તથા મારા દુશ્મનો પણ મને મળેલી ઈશ્વરની અમૂલ્ય ભેટો છે.
આપણને બધું જ ઈશ્વર પાસેથી ભેટરૂપે મળે છે, એનો વિચાર કરું છું ત્યારે વિશ્વસાહિત્યનું એક અમરપાત્ર મારા માનસપટ પર ઉપસી આવે છે. એ અમરપાત્ર એટલે બાઈબલનું ખૂબ જાણીતું પાત્ર યોબ. આર.આર.શેઠની કંપનીએ પ્રકાશિત કરેલું મારું પુસ્તક બાઈબલનાં પાત્રો''માં એક પ્રેરકપાત્ર તરીકે મેં યોબનું થાચરિત આપ્યું છે.
યોબનો પરિચય કરાવતાં બાઈબલ કહે છે, ‘“એ નેક અને ઈમાનદાર હતો. આ ભગવાનથી ડરતો હતો અને પાપથી ભાગતો ફરતો હતો. અને સાત દીકરા અને ત્રણ દીકરીઓ એમ દસ સંતાનો
માર્ચ - ૨૦૧૮
હતાં. મિલકતમાં એની પાસે સાત હજાર ઘેટાં, ત્રણ હજાર ઊંટ, એક હજાર બળદ, પાંચસો ગધેડાં અને અનેક નોકરો હતાં. આખાયે પૂર્વમાં યોબનો હરીફ ન હતો.'' (બાઈબલનાં પાત્રો, પૃ.૩૬)
યોબ ૧૦ દીકરા-દીકરીઓથી, સાધનસંપત્તિથી, કુટુંબકબીલાં અને મિત્રોથી – હા, બધી રીતે સંપન્ન હતા, સુખી હતા. એમને કશું ખૂટતું નહોતું. વારે-તહેવારે યોબ અને તેનાં સાત દીકરાઓ અને ત્રણ દીકરીઓ વારાફરતી દરેક દીકરાને ઘેર ભેગાં મળીને ખાઈપીને મજા કરતાં હતાં.
ચોબની આ સુખસાહેબી વચ્ચે આપત્તિઓની હારમાળા એમના પર તૂટી પડી, કુદરતી આપત્તિઓ તથા માનવસર્જિત આફતોથી યોબ એક દિવસ બધું જ - દીકરા-દીકરીઓ અને માલમત્તા ખોઈ બેઠા. એટલું જ નહીં, પણ ચોબનું શરીર પગથી માથા સુધી ફદફદી ગયું. એના વ્રોથી તે પથારીવશ થઈ ગયા. યોબની આ દારૂણ પરિસ્થિતિ જોઈને એની પત્નીએ કહ્યું, 'તમે હજી પણ ઈશ્વરને વળગી રહ્યા છો ? તમે ઈશ્વર પર શાપ વરસા અને જીવનનો ત્યાગ કરી.''
પરંતુ યોબની ઈશ્વરશ્રદ્ધા વિચલિત ન થઈ. તેકો પત્નીને કહ્યું, “તું બકવાસ કરે છે! ઈશ્વર જ્યારે સુખ આપે છે ત્યારે આપણે એનો તરત સ્વીકાર કરીએ છીએ. પછી એ જ્યારે દુ:ખ આપે ત્યારે આપણે એનો કેવી રીતે અસ્વીકાર કરી શકીએ?’’
યોબના મિત્રો પણ આવીને યોબને નિરાશામાં ડૂબાડી નાખે એવી વાતો કરે છે અને યોબ સ્વીકારે છે કે, “હું ત્રાસી ગયો છું.' પરંતુ યોબ ઈશ્વર પરની શ્રદ્ધામાં અડગ રહ્યા. યોબનો પ્રતિભાવ હતો કે, જીવનમાં બધું જ ઈશ્વરે આપ્યું અને બધું જ ઈશ્વરે પાછું લઈ લીધું. સર્વશક્તિમાન ઈશ્વરની સ્તુતિ હો !
ગાંધીજી પોતાની જાતને પોતાની પાસેની બધી સાધનસંપત્તિના માલિક નહિ પણ દેખરેખ રાખનાર વ્યવસ્થાપક કે કારભારી ગણતા. વ્યવસ્થાપક કે કારભારીની ભાવના પાછળ બે બાબતો આપણે ખાસ જોઈ શકીએ. એક, બધું જ ઈશ્વરદત્ત છે, ભેટ છે; અને બે, બધું ફક્ત ખુદ પોતાની જાત માટે નહિ, પણ બધાને માટે એટલે ખાસ તો જરૂરિયાતમંદો માટે છે.
આપણી લોકોને કહેતા સાંભળીઓ છીએઃ આ પૈસા મારા હક્કના છે, મારી કમાણીના છે, મારી મહેનતનું ફળ છે. પા આપી આપણી જાતને પ્રશ્ન પૂછીએઃ આ હક્ક કોશે તને આપ્યો? કમાણી ક૨વા કોણે તને તૈયાર કર્યો? આવા બધા પ્રશ્નો આપણી જાતને પૂછીએ તો આપણે કબૂલ કરવું પડશે કે, આપણા જીવનમાં (અનુસંધાન પાના નં. ૧૬ પર)
પ્રબુદ્ધ જીવન
૩૫
