________________
આપની સંપાદન કલા સાચેજ સોળે કળાએ ખીલી રહી છે. તંત્રીઓને તે જાણવું હતું એટલે તે મે ફરીથી પ્રગટ કરેલી. એ આપના તમામ સંપાદકીય તત્ત્વ અને સત્વશીલતાથી સભર છે. હું ચોપડીમાં જસ્ટીસ ખોસલાએ આ બાબતનું અત્યંત ઐતિહાસિક સૌ પ્રથમ આપના બધા લેખો વાંચી આત્મસાત કરું છું. આપ એક મહત્વ સમજીને તેના ઊંડાણમાં ઉતરીને જે ચૂકાદો આપેલો તે સંવેદનશીલ સંપાદક છો. માનવ જીવનને પરમ શાંતિ અર્પે. તેવા જગતના ઐતિહાસિક ચુકાદાઓમાંના એક હતો. મે એની એક હજાર લેખો પ્રબુદ્ધ જીવનમાં પ્રગટ થાય છે. આપનું તપ, સાધના, મમતા નકલો છાપેલી અને તમામે તમામ લોકોએ મારી પાસે માંગેલી, અને જ્ઞાનની ઊંડાઈઓ આપતા પ્રબુદ્ધ જીવનમાં ખીલે છે, ખુલે પરંતુ ત્યાં સુધી એ ચૂકાદો આપણે વાંચીએ નહીં ત્યાં સુધી પરમપૂજ્ય છે. મહેંકે છે તેની સૌરભ તમામ વાચકોમાં પ્રસરે છે. આવા ઉત્તમ ગાંધીજીની હત્યાની પાછળ કેટલું મોટું કાવતરું હતું તે જાણી શકીએ સંપાદન માટે મારા હૃદયનાં અભિનંદન સ્વીકારશોજી. સંપાદન કરવું નહીં. અફસોસ તો એ વાતનો છે કે, ભારતની તે વખતની સરકારે એ સહેલું નથી. તે માટે અંતરનો તલસાટ અને જાગૃતિ જરૂર છે. પોતાના રાજકીય વિચારોને કારણે ઉપર જણાવેલાં પુસ્તકની અન્ય રાત-દિવસ સંપાદકે જાગરૂક રહીને તેનો ઘાટ ઘડવો પડે છે. આપના આવૃત્તિઓ ન થાય એવું વાતાવરણ સર્જેલું. પ્રબુદ્ધ જીવનમાં બધાજ લેખો મનનીય, અભ્યાસી તેમજ ઊંડી આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે, મહાત્મા ગાંધી એકલા ભારતમાં ગહરાઈવાળા છે. ભૌતિક જગતમાં મનુષ્ય માટે સાચી અંતરની નહીં પરંતુ સમસ્ત દુનિયામાં જાણીતા હતા, અને તેમને મારી શાંતિ માટે પ્રબુદ્ધ જીવનનું વાચન-મનન અતિ અનિવાર્ય છે. “પ્રબુદ્ધ નાંખવા થયેલા આ કાવતરાની જે ચોપડી ભારતમાં થયેલી એ જીવન” ગગન ચૂંબી ઊંચાઈઓ સર કરે તેવી પ્રભુને પ્રાર્થના. કુશળ ચોપડીમાંથી દુનિયામાં અન્ય યુરોપિયન ભાષાઓમાં પણ તેનું હશો.
ભાષાંતર પ્રગટ થયેલું અને સમગ્ર દુનિયા એ વાત જાણે એ રીતે બી.એમ. પટેલના વંદન એ પ્રગટ થયેલી. અમદાવાદ, ટેલિ. (૦૭૯) ૨૫૩૨૭૧૪૨ આજે વર્ષો પછી દુનિયાની મહાન વિભૂતિઓમાં ગાંધીજીનું 0
નામ હોવાને કારણે અને ગાંધીજીના જીવનમાં કરોડો લોકોને રસ પ્રબુદ્ધ જીવનમાં જાન્યુઆરી ૨૦૧૮ ના અંકમાં તમારો એક હોવાને કારણે આ જાતનું ગાંધીજીને મારી નાંખવાનું કાવતરૂ એ લેખ “ગાંધી વાંચન યાત્રા'ના મથાળા નીચે “પૂ. ગાંધીજીના અંતિમ પ્રગટ થયું તે મારી દૃષ્ટિએ દરેક વાંચવા જેવો છે. કોઈ દાનેશ્વરી જો દિવસો હત્યા, તપાસ અને કેસની તવારીખ' નીચે જે લેખ લખાયો નીકળે તો જસ્ટીસ ખોસલાએ આપેલા ચુકાદાને મૂળ સ્વરૂપમાં પ્રગટ છે. તે મારી દૃષ્ટિએ લખવાની કોઈ જરૂર હતી નહીં, કારણ કે આટલા કરવા માટે હું તૈયાર છું. એ રીતે મારી અત્યંત નમ્ર શ્રદ્ધાંજલિ નાનકડા લેખમાં શ્રી નાથુરામ ગોડસે નામની વ્યક્તિએ ગાંધીજીને પરમપૂજ્ય ગાંધીજીને આપવા માંગુ છું. પ્રાર્થના સભા શરૂ થાય તે પહેલાં જ મારી નાંખ્યા એ વાત પછી જે “પ્રબુદ્ધજીવનનો વિશેષાંક ફેબ્રુઆરી-૨૦૧૮ એ માટે તમે હત્યારાઓ પકડાયા હતા તેના ઉપર એક ખાસ જજ પંજાબ મારા અભિનંદન સ્વીકારશો અને મારો વિશેષ આનંદ તો આ હાઈકોર્ટના તે વખતના ચીફ જસ્ટીસ ખોસલાની નિમણુંક કરીને પ્રકાશન સાથે મારા સ્વ.-સસરા પરમાનંદ કુંવરજી કાપડીયા એ કેસ ચલાવાયેલો અને શ્રી ખોસલાએ તે કેસનો ચૂકાદો આપ્યો સંકળાયેલા હતા. એ દિવસો યાદ આવે છે. “પ્રબુદ્ધ જીવન' એ ત્યારે જસ્ટીસ ખોસલાના મનમાં પણ બહુજ ઊંડો આઘાત અને વાંચનારને પ્રબુદ્ધ કરે એવું પ્રકાશન છે, તે માટે તમને અભિનંદન. અફસોસ એ ખૂનને કારણે થયેલો.
આજ અંકમાં પાના ૧૧૮ ઉપર ‘ગાંધી વાંચન યાત્રા' એમાં આગળ જતાં જસ્ટીસ ખોસલા રિટાયર્ડ થયેલાં અને એ દિવસે સોનલબેન પરીખનો લેખ છે. “ગાંધી જીવનના છેલ્લાં પંદર એમના મિત્રોએ એમને પુછ્યું કે, “જસ્ટીસ ખોસલા તમારા જીવનમાં મહિનાની કરૂણ કહાણી' તે લેખ વાંચીને એક ગાંધીજન તરીકે અત્યંત મહત્વનો કોઈ કેસનો ચૂકાદો તમે આપ્યો હોય તો તે અંગે આંખમાં આંસુ આવે છે, પણ પછી જગતના મહાન પુરૂષોના લખો અને અમને જણાવો. એ વાતચીતના અંતે જસ્ટીસ ખોસલાએ અંતિમ દિવસો યાદ કરું છું ત્યારે મોટાભાગના જીવનના અંત મર્ડર ઓપ મહાત્મા' નામ નીચે જે ચોપડી લખી તે ચોપડીનું તે ભાગમાં કરૂણ પ્રસંગો જ બનેલાં છે. તમે શ્રી પ્યારેલાલજીએ લખેલી વખતે અત્યંત મહત્વ થયું હતું. અને ભારતમાં ઘણી ભાષાઓમાં એ ચોપડીની ઓળખાણ આ લેખમાં કરી છે, તે માટે તમને તે ચોપડીનું રૂપાંતર થયું. ગુજરાતીમાં પણ એ ભાષાંતર ત્યારે અભિનંદન. હું જાણું છું કે, ગાંધીજી ઉપર સેંકડો પુસ્તકો લખાયા થયેલું.
છે. અને હજી લખાશે, અને ગાંધીજીના જીવન અંગે સમગ્ર દુનિયા જસ્ટીસ ખોસલાની આ અત્યંત મહત્વની ઐતિહાસિક વાત વધુમાં વધુ જાણે અને તેમના ખાસ ગુણો અહિંસા અને સત્ય એમાંથી પુસ્તકરૂપે ગાંધી શતાબ્દીના દિવસોમાં પ્રગટ થયેલી અને મે મંજૂરી કંઈક લે તો આપણા મનને સમાધાન થાય. મેળવીને એનું ગુજરાતી ભાષાંતર કર્યા પછી તે પ્રગટ કરેલી તેની
સૂર્યકાન્ત પરીખ- સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હજારેક નકલો છપાયેલી. અને તે છતાંય કેટલાંક વર્તમાન પત્રોના
નાસા ફાઉન્ડેશન અમદાવાદ | માર્ચ - ૨૦૧૮ )
પ્રqદ્ધજીવન
