________________
પણ કંપનીના માલિકનો આ દાવ સાવ નિષ્ફળ કરતાં ઍલેકે વિચારનું સાધનશુદ્ધિના સંદર્ભે જીવનમાં અવતરણ કરીએ તો કહ્યું : “હું મારા લાખો ચાહક યુવક-યુવતીઓને દારૂના રવાડે સત્ત્વગુણોનો વિકાસ થાય. ચડાવવા નથી માગતો અને એ રીતે હું તેમનું શારીરિક અને નૈતિક શ્રીમદ્જીએ ઝવેરાતના ધંધામાં પોતાનો લાખો રૂપિયાનો અધ:પતન કરવા નથી માગતો.
નફો જતો કરી સામેવાળાની મૂંઝવણ દૂર કરી જિંદગી બચાવી હતી. અને બીજી પળે જ ઍલેક પોતાની કૅબિનમાં જતો રહ્યો. ધર્મ-નીતિ અને અધ્યાત્મનું અર્થશાસ્ત્ર નિરાળું છે. તેમાં ગમે તે
પોતાના નિયમને અકબંધ રાખવા માટે સાત કરોડ ડૉલરને રીતે નફો ગાંઠે કરી લેવાની વાત નથી. વ્યક્તિ, પરિસ્થિતિ અને પણ લાત મારીને ફંગોળી દેનારા આ જગતમાં છે' એમ બોલતો સંજોગોને પણ આર્થિક વહેવાર કરતી વખતે લક્ષમાં લેવામાં આવે સન્માનભરી નજરે જોતો કંપનીનો માલિક ત્યાંથી રવાના થયો. છે.
આવો જ પ્રસંગ ભારતની ભૂમિ પર જન્મેલા અને જાદુજગતના સામેવાળાની લાચાર પરિસ્થિતિનો ફાયદો ઉઠાવી શોષણ સમ્રાટ ગણાતા જાદુગર કે. લાલ (કાંતિલાલ) સામે પણ ઉપસ્થિત કરવું, અન્યની શારીરિક પાયમાલી થાય, માનસિક અથવા નૈતિક થતો હતો.
અધ:પતન થાય, અન્ય જીવોને દુભાવીને કે હણીને હિંસા દ્વારા એક ગુટખા કંપનીના માલિક જાદુગર કે. લાલ પાસે પહોંચ્યો થતી આવક, ન્યાયસંપન્ન વૈભવ નથી. તંદુરસ્ત સમાજ કે રાષ્ટ્રના અને કહ્યું : “તમારે માત્ર ગુટખાનું પાઉચ હાથમાં રાખીને માત્ર નિર્માણ માટે આ પાયાની વાત છે. વાહ ગુટખા' આ પાંચ અક્ષરો જ બોલવાના છે.'
ટૂંકમાં, ન્યાયસંપન્ન વૈભવ એટલે, હિંસા, અન્યાય, શોષણ અને સામે પચાસ લાખથી પાંચ કરોડ રૂપિયાની ઓફર મૂકી. કે અનૈતિક ધંધા દ્વારા સંપત્તિ કે વૈભવની પ્રાપ્તિ ન કરવી, નીતિમય જૈન ધર્મને પામેલા અને ધન તથા સન્માનને પચાવી જાણેલા જાદુગર માર્ગે આજીવિકા કે સંપત્તિ પ્રાપ્ત કરવી. કે. લાલે કહ્યું : “હું આ પચાસ-પાંચસો લાખની રૂપરડી માટે મારી ન્યાયમાર્ગે આવેલી સંપત્તિ આપણે સુખપૂર્વક ભોગવી શકીશું સો કરોડની જનતાને મૃત્યુના મુખમાં ધકેલવા નથી ચાહતો.” અને પરિવારમાં સંતોષ અને પ્રસન્નતાનું વાતાવરણ જળવાઈ
અને આટલું કહી બીજું કશું જ સાંભળ્યા સિવાય તેમને રહેશે. અલવિદા આપી દીધી.
હિંદના દાદા, દાદાભાઈ નવરોજીએ એમના મુંબઈના કેટલાક પૈસા કરતાં પ્રતિષ્ઠા મહાન છે' આ સૂત્રને બોલતો તે વેપારી મિત્રોના આગ્રહથી, તે મિત્રોએ વિલાયતમાં એક પેઢીની સ્થાપના પણ ત્યાંથી રવાના થયો.
કરી હતી, તેમાં દાદાભાઈ પોતે પણ સામેલ થયા હતા. જીવનમાં સુખને ધન અને વૈભવ સાથે ગાઢ સંબંધ સ્થપાઈ પેઢી ખૂબ સારી ચાલતી. વર્ષને અંતે તેના સરવૈયામાં સારો ચુક્યો છે. સુખના દરેક તબક્કાને લક્ષ્મીના સમીકરણના સંદર્ભે એવો નફો થયો. ભાગીદારો વચ્ચે નફાની વહેંચણી થવા લાગી. મૂલવવાની ભ્રમણામાંથી આપણે બહાર નીકળી શકતા નથી. અને દાદાભાઈને નફાના ભાગ સાથે ધંધાની લેવડ-દેવડના પ્રોફિટ ઍન્ડ વૈભવથી જ દરેક સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે એવા માની લીધેલા સત્યને લૉસ એકાઉન્ટ અને બૅલેન્સશિટ (સરવૈયું)ના કાગળો આપવામાં કારણે જીવનને માત્ર ભૌતિક નજરે જોયા કરીએ છીએ.
આવ્યા, તે વાંચ્યા પછી દાદાભાઈએ પોતાનો ભાગ લેવાની ના કોઈ પણ વ્યક્તિ સાથે ભૌતિક વસ્તુની આપ-લેના વ્યવહારને, પાડી. તેનું કારણ દર્શાવતાં કહ્યું કે, પ્રેમનો વિકલ્પ માની લીધો છે અને કોઈ પણ સાધનો દ્વારા આપણી પેઢીમાં દારૂ અને અફીણનો પણ વેપાર થાય છે. એ બાહ્યાભ્યાંતર પરિગ્રહ, એટલે સંપત્તિ, વૈભવ કે સત્તા પ્રાપ્ત કરવી આ હિસાબના કાગળો વાંચી-જાણી મને દુઃખ થાય છે. લોકોને તે જીવનનું ધ્યેય બની ગયું છે.
દારૂ અને અફીણ વેચી કોઈને દારૂડિયા કે અફીણના બંધાણી બનાવવા પદાર્થને બદલે પ્રેમ અને સાધનશુદ્ધિનો વિચાર જ એ પાપ છે. આવી પાપના માર્ગની કમાણીનો ભાગ મારે જોઈતો જીવનપ્રવાહની દિશા બદલી શકે કે સાચી દૃષ્ટિ આપી શકે.
નથી અને મારે પાપના ભાગીદાર બનવું નથી. આમ કહી તે સંપત્તિ અને વૈભવ, જીવનવ્યવહાર માટે જરૂરી ખરાં પરંતુ પેઢીમાંથી ભાગીદાર તરીકે છૂટા થઈ ગયા. આના ઉપરથી આપણે આપણે તેને અગ્રીમ સ્થાન આપી દીધું છે. દરેક ક્ષેત્રમાં સંપત્તિની જાણી શકીએ કે તે ન્યાયસંપન્ન વૈભવ અને સાધનશુદ્ધિના સાચા પ્રધાનતાને કારણે જીવનનાં ખરાં મૂલ્યોની અવગણના થઈ છે. આગ્રહી હતા. ન્યાયસંપન્ન વૈભવ અને સાધનશુદ્ધિના આવા
કુટુંબજીવન કે સમાજજીવનમાં સંપત્તિના માપદંડનો પ્રયોગવીરોને અભિનંદના! ત્રાજવાંએ માનવીના સત્ત્વશીલ ગુણોની અવગણના કરી છે. સમગ્ર સમાજીવન દ્વારા માનવીના સત્ત્વશીલ ગુણોને પ્રધાનતા
gunvant.barvalia@gmail.com આપવી હોય તો પૂર્વાચાર્યોએ આપેલ ન્યાયસંપન્ન વૈભવના
M. 9820215542
માર્ચ - ૨૦૧૮
પ્રવ્રુદ્ધજીવળ
(૧૫)
