________________
બેસીને હિમાલયનાં ઉત્તમ શિખરો સાથે વાતો કરતાં કરતાં આનંદ છે. પહેલા સ્તરમાં સૌથી નીચે ૪૫ સ્મારક છે, બીજામાં ૩૬ અને લઈ શકો છો. પર્વતીય ઢોળાવો ઉપર લહેરાતાં સાયપ્રસ અને બીજાં સૌથી ઉપર ૨૭ સ્મારકો મુખ્ય સ્મારકની આજુબાજુ છે. સંપૂર્ણ વૃક્ષો જાણે આપણને આવકારતાં ન હોય! ઘણાં પ્રવાસીઓ ફોટા ધાર્મિક વિધિ સાથે આ સ્મારકોનું નિર્માણ કરેલું છે. બાંધકામ પાડવામાં વ્યસ્ત બની ગયાં હતાં. અમે પણ આ ઘાટીને અમારા દરમ્યાન જ્યારે સ્મારકોની ઊંચાઈ એક મીટર સુધી પહોંચે ત્યારે મોબાઈલ - આઈપેડ અને કેમેરામાં કંડારી!
બાજુમાં એક ખાડો ખોદીને અનાજના દાણા અને માખણ ભરેલું પર્વતીય ઢોળાવો ઉપર બોદ્ધધર્મને લગતી રંગીન ધજા- કાંસાનું પાત્ર મૂકવામાં આવતું. જેમ જેમ ઊંચાઈ વધે તેમ તેમ પતાકાઓ લોકોએ લગાવવામાં આવેલી છે. પવનના કારણે તે બીજા તબક્કામાં વિવિધ બોદ્ધ ભગવાનની માટીની બનેલી ઊડતી હોય એવું લાગે છે. ઊંચા ઊંચા થાંભલાઓ સાથે બંધાયેલી પ્રતિમાઓ કે જેના ઉપર કાગળમાં શ્લોકો લખ્યા હોય તે લગાવીને ધજાઓનો ફરફરતો અવાજ આનંદ આપે છે. દરેક ધજામાં પાંચ અંદર મૂકવામાં આવતી. અને છેલ્લે જે સૌથી અગત્યના તબક્કામાં રંગ હોય છે જે પંચતત્ત્વનું પ્રતીક છે. વાદળી (આકાશ), સફેદ સાંકશીંગ (Sokshing - સ્મારકનું જીવનવૃક્ષ)ની સ્થાપના કરવામાં (વાદળ), લાલ (અગ્નિ), લીલો (પાણી) અને પીળો (પૃથ્વી) તત્ત્વનું આવી છે. આ જીવનવૃક્ષને સ્વર્ગ અને પૃથ્વીને જોડતી કડી માનવામાં પ્રતીક છે. એ દરેક ધજા ઉપર મંત્ર લખેલા હોય છે કે જેથી સમગ્ર આવે છે. દેશમાં શાંતિ અને સમૃદ્ધિનું વાતાવરણ જળવાઈ રહે.
વિદ્વાન જ્યોતિષી દ્વારા એક વૃક્ષનું લાકડું લઈને એક થાંભલો ફેબ્રુઆરી મહિનામાં બરફ પીગળતાં ભુતાનના નવા વર્ષની તૈયાર કરવામાં આવે છે. જે સ્તૂપ જેવો લાગે છે. એને લાલ રંગથી ઉજવણી લો સાર તહેવાર મનાવીને થાય છે. આ સમયગાળા રંગવામાં આવે છે અને એના ઉપર પવિત્ર મંત્રો કોતરવામાં આવે દરમ્યાન અનેક ફૂલો ખીલે છે. એમનુંય રાષ્ટ્રીય ફૂલ બ્લ્યુ પોપી છે. છે. એમાં કિંમતી રત્નો, દાગીના, પ્રાર્થના માટે ધર્મચક્ર, નાની પર્વતીય ઢોળાવો ઉપર ડેફની નામનો છોડ જોવા મળે છે જેના પર માટીની મૂર્તિઓ અને વિવિધ ભગવાનોના ચિત્રોથી શણગારવામાં સફેદ ફૂલો આવે છે. આ છોડની છાલમાંથી કાગળ બનાવાય છે. આવતું અને પછી આખા જીવનવૃક્ષને રેશમના કાપડમાં વીંટાળવામાં એને ઊધઈ ખાઈ શકતી નથી તેથી ધાર્મિકગ્રંથોના લેખન માટે તે આવતું અને કોઈ એક પવિત્ર દિવસે અડધા બનેલા સ્મારકમાં એની ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
સ્થાપના કરવામાં આવતી. અમે ચા-કૉફી પતાવીને સામેના ભાગે આવેલી મધ્યવર્તી ટેકરી ૧૦૮ સ્મારકોની પાછળ ડ્રક વાગેલ લાખંગ નામથી ઉપર રાજમાતા આશી દોરજી વાગમો વાં—ચૂકની પ્રેરણાથી ઓળખાતા મંદિરનું નિર્માણ કરેલું છે. આ મંદિર ભુતાનના ૧૦૮ શણગેલું સ્મારકોનું નિર્માણ થયેલું છે તે જોવા ગયાં. સ્થાનિક રાજાશાહીના શતાબ્દી પ્રસંગે એની યાદમાં જૂન ૨૦૦૮માં નિર્માણ ભાષામાં એને “વિજયસ્મારક' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ડિસે. કર્યું છે. આ મંદિરની દીવાલ ઉપર ભુતાનના ઈતિહાસને લગતાં ૨૦૦૩માં આસામમાંથી ભુતાનમાં ઘુસણખોરી કરી રહેલા ચિત્રો જોવા મળે છે. દર વર્ષે ૧૩ ડિસે. વાર્ષિક તહેવાર ઉજવવા લોકોના આક્રમણને ખાળવામાં જે ભુતાનના સૈનિકો શહીદ થયા ડોચુ લા ઘાટીમાં લોકો આવે છે. આ ઉત્સવની શરૂઆત ૨૦૧૧થી તેમની યાદમાં સ્મારકનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે. થઈ છે. ૨૦૦૩ માં જે ઘૂસણખોરો સામે વિજય થયો તેની ઉજવણી
રાજા જિમે સિન્ગીએ વૉન્ગચૂકની આગેવાની હેઠળ ભુતાનના દર વર્ષે કરવામાં આવે છે. વિવિધ ભાગોમાં ઘૂસણખોરોએ જે ૩૦ જેટલી છાવણીઓ ઊભી દોઢ-બે કલાક સુધી અહીંનો ઈતિહાસ અને આ રમણીય ઘાટીનું કરી હતી. તેનો નાશ કરવામાં આવ્યો અને તેમને ખદેડી મૂક્યા. સૌન્દર્ય માણીને અમે પુનાખા તરફ રવાના થયાં. આ યુદ્ધ પછી ૨૮ ડિસે. ૨૦૦૩ ના રોજ રાજા પાટનગર થિન્દુ
(વધુ આવતાં અંકે) પાછા ફર્યા અને આ સ્મારકોનું બાંધકામ શરૂ કર્યું. જૂન ૨૦૦૪માં બાંધકામ પૂરું થયું અને ધાર્મિક વિધિ સાથે લોકો માટે ખુલ્લુ
“ઋત' ૪૩, તીર્થનગર, વિ૦૧, મૂકવામાં આવ્યું.
સોલા રોડ, ઘાટલોડીયા, અમે એ સ્તૂપોની આજુબાજુ ફરીને એના ફોટા પાડ્યા. આ
અમદાવાદ - ૩૮૦૦૬૨. ટેકરી ઊંચી છે તેથી ચડવામાં તકલીફ ખરી. એનું બાંધકામ ત્રિસ્તરીય
મો. ૯૮૨૫૦૯૮૮૮૮ તા. ૧લી એપ્રિલ ૨૦૧૬ થી પરદેશ માટેના લવાજમના દર નીચે પ્રમાણે રહેશે. ૧ વર્ષના લવાજમના $ 30 ૦ ૩ વર્ષના લવાજમના $ 80 ૦ ૫ વર્ષના લવાજમના $100 ૧૦ વર્ષના લવાજમના $200/
| વાર્ષિક લવાજમ આપશ્રી $ (ડોલર) માં મોકલાવો તો $ પાંચ બેંક ચાર્જિસ ઉમેરીને મોકલશો. ભારતમાં વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩૦૦૦ ત્રણ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૭૫૦૦ પાંચ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૧૨૫૦૦ દસ વર્ષનું લવાજમ રૂ. ૨૫૦૦ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનો બૅન્ક Nc No. : બૅન્ક ઑફ ઈન્ડિયા CD A/c No. 003920100020260. IFSC:BKID0000039
(૧૨
પ્રgછgf
- માર્ચ - ૨૦૧૮
