Pindvishuddhi Prakaranam

Author(s): Udaysinhsuri, Buddhisagar
Publisher: Jindattsuri Gyanbhandar

Page 261

र्थानुचिन्तनादौ प्रणिधानं ४, प्राणा-जीवितं एतेषां रक्षार्थ ५, ईर्ष्या च गमनमार्ग विशोधयितुं ६, साधुर्भुखीत - अश्रीयाच रूपरस हेतोर्देहादि सौन्दर्यविशिष्टास्वादायेति गाथार्थः ॥ ९८ ॥ अजेमनकारणान्यपि पढेवाइ
अहब न जिमेज रोगे, मोहुँदए सयणमाइउवसग्गे । पाणिदयातवेहेडं, अंते तशुमोयस्थं च ॥ ९९ ॥
व्याख्या-'अथवा' यद्वा 'न' नेत्र जैसे-दश्नीयात्साधुरिति गम्यते, केत्याह- 'रोगे' ज्वराश्रिरोगा जीर्णाद्यातङ्के माने सति अभोजनस्य रोगनिवर्त्तनोपायत्वाद्, यदाह - सहस्रप्पनं वादि, अट्टमेण निवारण" तथा "बलाविरोधिनिर्दिष्टं, ज्वरादौ लङ्घनं हितम् । तेऽनिलश्रमकोष - शोककामक्षतज्वरान् ॥ १ ॥" तथा 'मोहस्य' पुरुषादिवेदलक्षणस्य 'उदये' विपाकप्राबल्ये, तपसो मोदोपशमहेतुत्वाद्, यदाह – “विषया विनिवर्त्तन्ते, निराहारस्य देहिनः ।" इति । तथा 'स्वजनादीनां ' मातृपिकल नृपप्रभृतीनां 'उपसर्गे' प्रव्रज्यामोचनादिलक्षणे उपद्रवे, ते हि तपस्यन्तं साधुमवलोक्य तनिश्रयावगमान्मरणादिभीतेोपकरणाद्विनिवर्त्तन्ते, तथा 'प्राणिदया च' सच्चरक्षणं, तपश्च चतुर्थादिलक्षणं प्राणिदद्यात्तपसी, ततोस्तनिमित्तं, अयमर्थः - पानीये महिकायां वा निपतन्त्यां प्रभूतश्लक्ष्णमण्डू किका दिसवसमाकुलायां वा भूमौ तत्तजीवसंरक्षणार्थ भिक्षाटनादि न कुर्यात् एतच्चोपोषितस्यैव निर्वइति, तपोऽपि चामुञ्जानस्यैव भवतीति । तथा अन्ते' पर्यन्ते मरणकाल इत्यर्थः । ' तनुमोचनार्थं संयमपालनासमर्थदेह परित्यागनिमित्तं चान्दो 'न जेमे' दिति क्रियानुकर्षणार्थ इति गाथार्थः ॥ ९९ ॥
अथ ग्रन्थोपसंहारमत्रानुक्तार्थातिदेशं च कुर्वन्नाह
दी० – 'अथवा' यद्वा न जिमेत्, व १ 'रोगे' ज्वराक्षिरोगाजीर्णाद्यात १, तथा मोहस्य-पुरुषादिवेदलक्षणस्पोदये
261