Panchkarmagranthparishilan

Author(s): Nagin J Shah
Publisher: Jagruti Dilip Sheth Dr

Page 76

ચતુર્થકમગ્રન્યપરિશીલન ભાવના અપુનર્બન્ધક તથા સમ્યગ્દષ્ટિને વ્યવહારનયથી તાત્ત્વિક અને દેશવિરતિ તથા સર્વવિરતિને નિશ્ચયનયથી તાત્વિક હોય છે. અપ્રમત્ત, સર્વવિરતિ આદિ ગુણસ્થાનોમાં ધ્યાન તથા સમતા ઉત્તરોત્તર તાત્ત્વિકરૂપે હોય છે. વૃત્તિસંક્ષય તેરમા અને ચૌદમાં ગુણસ્થાનમાં હોય છે.48 સમ્રજ્ઞાતયોગ અધ્યાત્મથી લઈને ધ્યાન સુધીના ચારેય ભેદરૂપ છે અને અસંપ્રજ્ઞાતયોગ વૃત્તિસંક્ષયરૂપ છે. તેથી ચોથાથી બારમા ગુણસ્થાન સુધીમાં સમ્રજ્ઞાતયોગ અને તેરમા-ચોદમાં ગુણસ્થાનમાં અસપ્રજ્ઞાતયોગ સમજવો જોઈએ.49 પૂર્વસેવા આદિ શબ્દોની વ્યાખ્યા
(1) ગુરુ, દેવ આદિ પૂજ્યવર્ગનું પૂજન, સદાચાર, તપ અને મુક્તિ પ્રત્યે અદ્વેષ એ ‘પૂર્વસેવા’ કહેવાય છે. (2) ઉચિત પ્રવૃત્તિરૂપ અણુવત-મહાવ્રતયુક્ત બનીને મૈત્રી આદિ ભાવનાપૂર્વક શાસ્ત્રાનુસાર તત્ત્વચિન્તન કરવું એ “અધ્યાત્મ’ છે.50 (3) અધ્યાત્મનો બુદ્ધિસંગત અધિકાધિક અભ્યાસ જ “ભાવના’ છે.1 (4) અન્ય વિષયના સંચારથી રહિત એવો કોઈ એક વિષયનો ધારાવાહી પ્રશસ્ત સૂક્ષ્મબોધ એ ધ્યાન’ છે.52 (5) અવિદ્યા વડે કલ્પિત જે અનિષ્ટ વસ્તુઓ છે તેમનામાં વિવેકપૂર્વક તત્ત્વબુદ્ધિ કરવી અર્થાત્ ઈછત્વઅનિષ્ટત્વની ભાવના છોડીને ઉપેક્ષા ધારણ કરવી એ “સમતા' છે.53 (6) મન અને 48. જીવનપક્ષેન્ડવત્ પ્રયો વર્ધમાનપુણ: સ્મૃતિઃ |
भवाभिनन्ददोषाणामपुनर्बन्धको व्यये ।।1।। अस्यैव पूर्वसेवोक्ता मुख्याऽन्यस्योपचारतः । અવસ્થાન્તર માપતિતામિમુવી પુનઃ 21 અપુનર્બન્ધકદ્ધાત્રિશિક. अपुनर्बन्धकस्यायं व्यवहारेण तात्त्विकः । મથ્યાત્મમાવનારૂપ નિશ્ચયેનોત્તરશ્ય તુ 14 सकृदावर्तनादीनामतात्त्विक उदाहृतः । प्रत्यपायफलप्रायस्तथा वेषादिमात्रतः ।।15।। शुद्धयपेक्षा यथायोगं चारित्रवत एव च ।
હેત ધ્યાનોિ યોર્તાિત્વિ: વિમતે iii6iા યોગવિવેકાત્રિશિકા. 49. સંપ્રજ્ઞાતોડવતરતિ ધ્યાનમેન્ટેત્ર તત્ત્વતિઃ |
तात्त्विकी च समापत्ति त्मनो भाव्यतां विना ।।15।। असम्प्रज्ञातनामा तु संमतो वृत्तिसंक्षयः ।
સર્વતોડક્શા*#નિયમ: પાપોવર: 21 યોગાવતારદ્ધાત્રિશિક. 50. નિત્યન્િદ્રતયુક્સ વનતિ તત્ત્વચિંતનમ્ |
મૈત્રવિકુમMાત્મિ દિવો વિઃ 21 યોગભેદઢાત્રિશિકા. 51. ગમ્યા માવના સિં!ાતઃ |
નિવૃત્તિ શુમાખ્યાદ્ધિાવવૃદ્ધિ તઋત્રમ્ IIછા એજન. 52. ૩૫યોને વિનાતીયપ્રત્યયાવ્યવધાનમ!
શુપે+પ્રત્યયો ધ્યાનં સૂક્ષ્મમોસમન્વિતમ્ III એજન. 53. વ્યવહારષ્ટચસ્વૈછિનષ્ટપુ વસ્તુપુ
ન્જિતે; વિવેવેન તરીઃ સમતોક્યતે II22 એજન.