________________
ભપકો કરે છે ! જ્યાં ભપકો છે ત્યાં ભડકો થશે જ. જ્યાં છીછરાપણું છે ત્યાં આત્મછલના જ થશે. આડંબર એ ધર્મ નથી.
ભગવાન મહાવીર જ્ઞાનના ઉપાસક હતા. વિવેક બુદ્ધિ વડે જ ધર્મ અંગેનો નિર્ણય થઈ શકે તેમ તેઓ કહેતા હતા. એનો અર્થ એ થયો કે અંધશ્રદ્ધા કે જડ માન્યતાના માર્ગે ચાલીને મહાવીરે બતાવેલા ધર્મને પામી શકાય જ નહિ. સત્યનો સાધક સદાય ખુલ્લા મનનો હોય. રાગ-દ્વેષથી મુક્ત હોય. તેને કોઈ કષ્ટની પીડા ના હોય. તેને કોઈ શત્રુ ન હોય. તેને કોઈના પ્રત્યે પૂર્વગ્રહ ન હોય.
તો પછી ભગવાન મહાવીરના અનુયાયીઓમાં કેમ આટલા બધા ફાંટા પડી ગયા? સમન્વય અને એકતા અને મૈત્રીનો પુરસ્કર્તા ભગવાન મહાવીરના અનુયાયીઓ કેમ નાનાં નાનાં મમત્વને પંપાળી પંપાળીને ઉછેરતા થયા ? નક્કી, ક્યાંક કશુંક ખૂટે છે. ભગવાન મહાવીરને માનનારા તો ઘણા છે, પણ તેમને જાણનારા કેટલા છે ? પ્રથમ જાણો પછી માનો. જાણ્યા વગર ધર્મની તટસ્થ વિવેકબુદ્ધિ પ્રગટશે શી રીતે ?
ભગવાન મહાવીરે પ્રથમ ધ્યાન કર્યું પછી બુદ્ધત્વ પ્રાપ્ત કર્યું. બુદ્ધત્વ પ્રાપ્ત કર્યા વગર બોધ આપી શકાય જ નહિ. પોતે જ અતૃપ્ત હોય તે બીજાને તૃપ્ત શી રીતે કરી શકે ? જે સ્વયં અધૂરો હોય, ખાલી હોય તે બીજાને શું આપી શકવાનો હતો ? મહાવીરે જગતના કલ્યાણ માટે પગે ચાલીને કપરા વિહાર ક્ય. લોકશૈલીમાં સૌને ધર્મબોધ પ્રબોધ્યો. માટે જ તો એમના જન્મદિવસને જન્મકલ્યાણક તરીકે ઊજવવામાં આવે છે !
ભગવાન મહાવીર વૈજ્ઞાનિક અભિગમવાળા સાધક હતા. પર્યાવરણની ચિંતા તેમણે પરાકાષ્ઠાએ પહોંચીને કરી હતી. તેમની જીવદયા કેવળ ધર્મરંગી નહોતી, પ્રકૃતિરંગી હતી. એમનો એ દૃષ્ટિકોણ અસ્તિત્વવાદનો પર્યાય હતો. જીવદયા અને અહિંસા વગર કોઈ જીવનું અસ્તિત્વ સુરક્ષિત નથી. ભગવાન મહાવીરનું એ ચિંતન આજે કેટલું બધું ઔચિત્યપૂર્ણ લાગે છે !
જે યુગમાં નારીને કોઈ ગૌરવ નહોતું, તે યુગમાં ભગવાન મહાવીરે નારીને પણ મોક્ષની અધિકારિણી કહી. એટલું જ નહિ, ચંદનબાળા જેવી નારીને પોતાના સંઘમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થાન આપ્યું.
આપણા બાજુ માં મારા મહાવીર, તારા, મહાવીર
79
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
