________________
મુઠ્ઠીભર એકાંતવાદીઓ જૈનશાસનનું સંપ્રદાય-ફિરકામાં વિભાજન કરીને તેને કલંકિત કરતા રહ્યા છે.
જૈન ધર્મનું બીજું કોઈ યોગ્ય નામ આપવું હોય તો અનેકાન્ત ધર્મ આપવું જોઈએ. જૈન ધર્મ કદીય એ નથી જોતો કે કોણ કઈ વાતનો વિરોધ કરી રહ્યું છે, એ તો હંમેશાં એમ જ જુએ છે કે વિરોધી વિચાર વ્યક્ત કરતી વ્યક્તિ પણ કદાચ સાચી હોઈ શકે છે. મહાવીરનો અનુયાયી વ્યક્તિપૂજક નહિ, સત્યપૂજક જ હોય.
વિચાર વગરની શ્રદ્ધા કરતાં, શ્રદ્ધા વગરનો વિચાર મારે મન તો વધારે મહત્ત્વનો છે. કારણ કે શ્રદ્ધામાંથી વિચાર કદીય નથી પ્રગટતો, પણ વિચારમાંથી જ શ્રદ્ધાનું પ્રગટીકરણ થાય છે. વિચાર ના હોય ત્યાં વિવેક ટકી જ ન શકે. શ્રદ્ધાથી માથાં ઝુકાવનારા હજારો લોકોનાં ધાડાં પેદા કરી શકાય, પણ ધર્મનું તેજ વધારનાર એકાદ મહાવીર પેદા ન કરી શકાય. માર્બલના દેરાસરની ફર્શ ઉપર બેસીને એક ટોળું “પ્રભુ, તારા જેવા મારે થાવું છે....' સ્તવન લલકાર્યા કરે ત્યારે મહાવીરને એ દંભ નહિ સમજાતો હોય? ભક્તિ કરવા ભેગા થયેલા લોકોને જ્યારે ઘર યાદ આવે છે ત્યારે મોટા અવાજે રાગડા તાણે છે, “ગીત તમારાં ગાતાં ગાતાં અમે સમયનું ભાન ભૂલ્યાં....” વર્તુળનો પરિઘ હોય છે, પાખંડને નહિ. પ્રભુના જેવા થવાની માત્ર વાતો કરવી અને પ્રભુભક્તિમાં સમયનું ભાન ભૂલી ગયા હોવાની તદન અફવાઓ ફેલાવવી એ કદાચ શ્રદ્ધાળુ લોકોને જ પોસાય, વિચારવાન ધર્મપ્રેમીને નહિ. ( શ્રદ્ધા એ નૌકા છે અને વિચાર એનું હલેસું છે. હલેસા વગરની નૌકા દિશાહીન હોય છે. એ ગમે ત્યાં ફંગોળાતી રહે છે. પણ વિચાર પાસે સ્પષ્ટ દિશા હોય છે. વિચારોનું હલેસું શ્રદ્ધાની નૌકાને હાલકડોલક થવા દેતું નથી. ગમે તેવા તોફાનમાંય, ગમે તેવા મઝધારમાંય વિચારનું હલેસું સલામત હોય તો પછી કોઈ ભય રહેતો નથી. ભ્રમણાઓ અને ભ્રાંતિઓ, પરંપરાઓ અને પ્રાચીનતાઓ ગમે તેટલાં પ્રિય હોય તોય, આપણી નજર તો સત્ય ઉપર અને ભવિષ્ય તરફ જ મંડાયેલી રહેવી જોઈએ.
એક વિચારકે અત્યંત માર્મિક વાત કરી છે. એ કહે છે કે તમે મારી આગળ આગળ ન ચાલશો, કદાચ હું તમને નહિ અનુસરું. તમે મારી પાછળ 86 મારા સાવર, તારા મહાવીર સાવરકર પાવાવા લાગી છે
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
