Kuvalayanand

Author(s): Kashinath Vasudev Khandekar
Publisher: Jagdishwar Mudranalay

Page 172

. . कुवलयानंदः दौसंग्राखवात् । वत्सेइति । वत्सेलक्ष्मिविषादंखेदहरंचउरुजवंमहावेगंउपवृत्तं श्वसनंश्वासंपवनंचसंत्यजकंजलंपातीतितथावरुणःकम्पश्चगुरुर्महान्बृहस्पतिश्चवलंपासि दंतद्भिदानाशकेनबलाख्यदैसनाशकेनद्रेणचअत्र श्रीकृष्णसन्निधौयाहिइतिप्रकारेणभ यनिवारणव्याजेनसुराणांप्रसाख्यानंवर्जनंकारयिसामंथोमन्थनंतेनमुग्धःपयोधिर्यस्मै लक्ष्मीमदात्सवो दुरितंदहखिसन्वयः । परेति । परवंचनायगुप्तस्यआविष्क रणमियर्थः ॥
त्रपागुप्ताविष्करणंयथा॥दृष्ट्याकेशवगोपरागहतयाकिंचित्रह ष्टंमयातेनेहस्वलितास्मिनाथपतितांकिन्नामनालंबसे ॥एक स्त्वंविषमेषुखिन्नमनसांसबलानांगतिर्गोप्यैवंगदितःसले शमवताद्गोष्ठेहरिर्वश्चिरम् ॥ अत्रकृष्णस्यपुरतोविषमेपरिस्ख लनमभिहितवत्यास्तंकामयमानायागोपिकायावचनेविषम पथिस्खलनपतनत्राणसंप्रार्थनरूपेणझटितिप्रतीयमानेनार्थे नगुप्तविवक्षितमर्थातरंसलेशंससूचनमित्यनेनाविष्कृतं । एवं नैषधादिषुचेतोनलंकामयतेमदीयमितिदमयंतीवाक्यादिक
मप्युदाहरणं । इदंशब्दशक्तिकोडीकृतगुप्ताविष्करणम् ॥अपेति । लज्जयागुप्तस्येसर्थः । दृष्टयेति । गोपेनयियोरागआसक्तिस्तद्धतयाऽपह तयागवांपरागैधूलिभिर्व्याप्तयाच गोपेतिसंबोधनंवा किंचित्समविषमंयुक्तायुक्तं च इहवयिभूमौचपत्युर्भावःपतितातांपतनंप्राप्तांच । विषमेषुःपंचशरस्तेनखिन्नमनसा विषमेषुसंकटेषुखिन्नमनसांच अबलानांस्त्रीणांबलरहितानांच सलेशंससूचनं गो ठंगोस्थानम् । चेतोनलभिति । लंकांनअयतेनगच्छतीयर्थेनलंकामयतेइच्छतीत्यर्थो गुप्तः तदाविष्करणंच हीणाहृष्टाचेसनेनेतिबोध्यम् । शब्दशक्तीतिशब्दश्लेषवशेने त्यर्थः । क्रोडीकृतःसंगृहीतः ॥-..
अर्थशक्तिमूलगुप्तार्थाविष्करणंयथा|गच्छाम्यच्युतदर्शनेनभ वतःकिंतृप्तिरुत्पद्यतेकिंचैवंविजनस्थयोर्हतजनःसंभावयत्य न्यथा॥इत्यामंत्रणभंगिसूचितस्थाऽवस्थानखेदालसामाश्ल ष्यन् पुलकोत्करांचिततनुर्गोपीहरिःपातुवः ॥ अत्रगच्छाम्य च्युतेत्यामंत्रणेनत्वयारंतुंकामेच्छयास्थितंतनलब्धमित्यर्थश क्तिलभ्यंवस्तुतृतीयपादनाविष्कृतम् । सर्वमेतत्कविनिबद्धव