________________
૭૪૦: જ્ઞાન ગોચરી ઃ
(૨)
આપ કયારે લઈ જશે? ખલીફે પૂછયું. લગભગ હજાર માણસો હતાં. એક જ કુટુંબમાં કશી ઉતાવળ નથી. કયામતને દિવસે ખુદાના
આટલાં બધાં માણસો રહેતાં હોવા છતાં એની દરબારમાં.”
એકતામાં કયાંય ભંગ પડ્યો નહોતો. લગભગ હજાર
માણસનું આખું કુટુંબ સાથે જ રહેતું હતું, એટલું આ વસ્તુ કઈ રીતે બને ?
જ નહિ પણ એક જ રસોડે જમતું પણ હતું. એજ હું તમને સમજાવવા માગું છું. જેમ આ કાંકરા નથી લઈ જઈ શકાતા તેમ. તમે સંગ્રહ સાને કુટુંબને એક પણ માણસ દેજ, વેર કે કરેલું ધન પણ સાથે લઈ જઈ શકવાના નથી.'
કલહનું નામ નહોતે જાણતે, એટલું જ નહિ પણ
એ કુટુંબથી કલહ એટલો બધો દૂર રહેતા, નાસત ખલીફની આંખ ઊઘડી અને એણે સધળી દોલત ફરતો કે એ પરત્વે સમગ્ર જાપાનમાં કઈ કેટલી ય પ્રજાને આપી દીધી.
વાયકાઓ, દંતકથાઓ પ્રચલિત બની ચૂકી હતી.
લોકો કહેતાં હતાં કે ––સાનના ઘરને | મીણબત્તીના પ્રકાશમાં બેઠાં બેઠાં ખલીફા કતરેય બીજાં કુતરા પાસેનું હાડકું ચરવા કે પડાવી હજરઅલી સાહેબ રાજ્યના ખજાનાને હિસાબ કરતા લેવા સપનેય પ્રયત્ન કરતું નથી! સાન કુટુંબના હતા. એવામાં બે સરદારે એમને મળવા આવ્યા..
માણસો જ નહિ, એના કુતરાએ પણ આવી ખ્યાતિહિસાબનું કામ પૂરું થયું એટલે ખલીફાએ સળગતી
લાયકાત મેળવી હતી. મીણબત્તી બુઝાવી નાંખી અને ખાનામાંથી બીજી મીણબત્તી કાઢીને સળગાવી. આ જોઈને બન્ને સરદારો એ-એ-સાનના કુટુંબનું આવું સૌજન્ય, એકતા આશ્ચર્ય પામ્યા અને ખલીફાને પૂછ્યું:
અને વિનયવિવેકભરી કથા જાપાનના સમ્રાટ યા પેલી મીણબતી પૂરી થયા વિના જ તમે તેને કાને પણ પહોંચી ચૂકી હતી. શહેનશાહના બુઝાવી નાખી ને નવી સળગાવી એનું રહસ્ય માન્યામાં વાત આવતી નહોતી. આથી આ દંતકથા’ અમને કહે.”
નું પારખુ લેવા અર્થાત્ એમાં રહેલ ભેદ અગર સત્ય
જાણવા એક દિવસ ખુદ શહેનશાહ પડે જ રાજ્યના ' ખલીફા શાંતિથી બોલ્યાઃ “ત્યારે હું રાજ્યનું કામ કરતે હતો. એ કામ પૂરું થયું એટલે રાજ્યના
વૃદ્ધ વછર એચ-સાનને ઘેર પહોંચી ગયે! ખર્ચે વપરાતી મીણબત્તી બુઝાવી નાખી. અંગત
સ્વાગતસત્કાર અને શિષ્ટાચારની સામાન્ય વિધિ કામ માટે હું રાજ્યની વસ્તુ વાપરું તો હું અકા
પતી ગયા કેડે સમ્રાટે વૃદ્ધ વછરને પૂછ્યું: “મંત્રીજી, આમાણિક કહેવાઉં.'
પના કુટુંબના સૌજન્ય, વિનયવિવેક તથા એકતા તેમજ બને સરદારોએ ખલીફને મને મન પ્રણામ મળતાવડાપણુ પર મેં ઘણી વાર્તા, કથાઓ
(કવાસી) સાંભળી છે. જે કોઈ મને મળવા આવે છે, તે તમારા
કુટુંબ વિષે વાત કાઢયા વગર રહેતું નથી, મારી
આગળ બધા જ તમારા કુટુંબનાં વખાણ કર્યા કરે એક ને એકવાર એકજ શબ્દ!
છે. કહે છે કે, આવું કુટુંબ જાપાનમાં તો શું સત્તરમી સદીમાં જાપાનમાં ––સાન નામે દુનિયાભરમાં મળવું વિરલ છે! એક હજારથી વધારે એક વજીર થઈ ગયો. સાન અને એના આખા માણસોવાળા તમારા કુટુંબમાં સૌજન્ય, વિનયવિવેક કુટુંબે સૌજન્ય અને એકતા માટે આખા દેશમાં ભારે તેમજ આવી એકતાની સુભગ-મંગળ ત્રિવેણી ક્યા નામના મેળવી હતી. –ચો–સાનનું કુટુંબ કંઇ આધારે, કયા તત્વ પર ખડી છે, અર્થાત્ ટકી રહી નાનું નહોતું. સાન કુટુંબમાં નાનામોટા મળીને છે? એ વાત હું જાણવા ઇચ્છું છું, અને એટલા
