________________
કલ્યાણ : ડીસેમ્બર ૧૯૬૦ : ૭૭૩ શિક્ષકે રાત્રે વિદ્યાર્થીઓ જોડે જ સૂતા અને જોઈને પટેલ તરીકે રાવળ ભગતે લાવ્યા હશે સવારે બાળકોને વહેલા ઉઠાડી સ્નાન વગેરે ત્યાં અને ભગતને ઘેર તે કૂવાના પાણી માટે જ જ પતાવી લેવડાવી, તેમને અભ્યાસ પણ કરા- લેકે પૂછવા આવતા હોવાથી કુવાની વાત જ વતા. ત્યાંથી ઘેર જઈ જમી પરવારી વિદ્યાર્થીઓ કાઢી જણાય છે. આવું મનમાં વિચારતા તે શાળામાં જતા. રજાના દિવસોમાં પણ કેટલાક ભગતે બતાવેલ સ્થાને બેઠા. શિક્ષકે વિદ્યાર્થીઓને શીખવવામાં જ સમય પસાર કરતા. એમના વિદ્યાર્થીઓ પણ ઘણે
રાવળ ભગત અર્ધા કલાક પછી પૂજા કરી ઉંચે હદે ચડેલા હોવા છતાં ય જ્યારે ગામમાં
પરવાર્યા અને કાશીભાઈ પાસે બેસીને પૂછયું: જતા ત્યારે એવા શિક્ષકના ચરણે માથું
“પટેલ ! તમારું ખેતર ત્રણખૂણિયું છે, કે જેની
અંદર તમે ન કુ કરવા માગે છે ? આ નમાવતા,
પ્રશ્ન સાંભળીને કાશીભાઈને ઘણું જ આશ્ચર્ય શિક્ષણની આવી પ્રથા ઉપરાંત ગામડાઓમાં
થયું. સામાન્ય રીતે ખેતર ના સેવે નંબરને કેઈનું હાડકું ભાંગ્યું હોય તે બેસાડનારા માણસે ચાર ખૂણા હોય. ત્રણ પ્રણાનું ખેતર એ તે પણ હતા. તે હાડકું સારી રીતે બેસાડી દેતા. એક અપવાદરૂપ જ હોય. આ વાત રાવળ દર્દીને જલદીથી આરામ થઈ જતે. એ લેપ ભગતે શી રીતે કહી, એની એમને નવાઈ ઉપજી લગાડતા, પાટા પણ બાંધતા છતાં તેની કશી અને બોલ્યાઃ “હા, બાપજી!' પછીથી ભગતે પણ ફી લેતા નહિ. આવું સેવાનું કામ કરના. ખેતરની ત્રણ બાજુની વાડમાં દિશા બતાવીને રની ખેતી વગેરે ગામના અન્ય ભાઈઓ પિતે અમુક અમુક ઝાડ છે એમ પૂછયું. કાશીભાઈએ કરી આપતા. દર્દીને આરામ થયે કૂતરાને રોટલા હા પાડી, એટલે ભગત બોલ્યા કે “તમારે ન નાખવાની કે અમુક રકમ ધર્માદામાં દેવાની સૂચના ક કરવાની કશી જરૂર નથી. તમારા ખેતરમાં અપાતી. બહુ જ ગરીબ દર્દીને કશેય ધમાંદો જાને કુવે દટાયેલે પડે છે.” કરવાની ફરજ નહતી. આ જ પ્રમાણે સાપ કે વીંછીનું ઝેર ઉતારનાર પણ હતા. કૂ કયાં
જે ત્રણ ઝાડ ભગતે સૂચવ્યાં હતાં, તે દરેક ખેદ તેની અચૂક માહિતી આપનારા પણ ઝાડથી હાથ ભરીને ત્રણે ઝાડથી જે લાઈન દોરાય હતા.
તે લીટીઓ જે સ્થળે એકઠી થાય, ત્યાં આગળ
જુને કુવે છે એમ પણ કહ્યું. કુવાનું બાંધકામ મારા કાકાના દીકરા કાશીભાઈને કૂદા
ખેતરના તળથી સેળ હાથ ઉંડે તમને મળી વવાનો વિચાર થયેલ. અમારા ગામથી પાંત્રીસ
આવશે; તે કુવાને વ્યાસ આઠ હાથને છે. એ માઈલ દૂર એક ગામમાં એક રાવળ ભગત
કુવાનું ટકી રહેલું ચણતર સારી હાલતમાં છે. કુવાની ખબર આપતા, જેથી એક શ્રીફળ લઈને
તળનું લાકડાનું ચકકર પણ સાબુત હાલતમાં છે. તેઓ ભગતના ગામે ગયા. તેને ઘેર પહોંચતાં
1 વળી તેમાં પાણી મીઠું નીકળશે. વાતને અંતે સંધ્યાકાળ થવા આવી હતી. ઘરમાં પેસતાં જ નાળિયેરનો પ્રસાદ હાજર રહેલા બેયામાં વહેંચી જોયું તે ભગત માતાજીની પૂજામાં બેઠેલા હતા. આ. ભગતે આને માટે કંઈ પણ ફી લેવાની આસન ઉપરથી ભગત બોલ્યા: “આ પટેલ !
ના પાડી. કુવાનું પૂછવા આવ્યા છે ને ?? કાશીભાઇએ હાજી, એમ ઉત્તર આપે. ત્યાર પછી લાવેલ કાશીભાઈ ઘેર આવ્યા. ભગતે સૂચવ્યા નાળિયેર ભગતના આસન પાસે મૂકયું. કાશી- પ્રમાણે માપની ત્રણ દોરીઓ વડે ત્રણે ઝાડથી ભાઈએ મનમાં વિચાર્યું કે પાટીદારિયા પાઘડી મા૫ લીધાં. તે ત્રણે દોરીઓ જે ઠેકાણે ભેગી
