________________
કલ્યાણ : ડીસેમ્બર, ૧૯૬૦ = ૭૫ નથી, મંગલ પાદશાહે વિલાસમાં ચકચૂર હોવા લાખના પ્રાણ હરી લીધાં. સઘળા અકાર્યોને કાયછતાં એમના સુખ મૃત્યુના દુઃખે રતા થઈ ગયાં. રૂપે બનાવી દીધાં ! અઘટિત સઘળું ઘટમાન એલેકઝાંડરે પાશવી સંહાર-લીલા આદરી જગટ કરી દીધું ! અકસ્થ સઘળું કપનાક્ષેત્રે ખડકી તનું સામ્રાજ્ય મેળવ્યું પણ એ ય સુખી ન દીધું ! અગમ્ય ઘણું ય દષ્ટિગેચર બનાવી દીધું! રહ્યો. જગતમાં પરિપૂર્ણ સુખ કેઈ ન મેળવી તે ય પૂર્ણાનંદ કયાં ય ન જણાય ? સ્વપ્ન શકયું. હજુ પણ વૌજ્ઞાનિકે હામ હાર્યા વિના પણ ન જણાય ? ખના વિધ્વંસક-પ્રતિપક્ષી–સાધને ઉભા કર્યા
જાગતિક જતુ અકળાય છે, પૂર્ણાનંદની જાય છે, મંગળમાં અનંત આનંદ ખાજે છે.
ખેજે નીકળેલ માનવપંખી થાકે છે, અનેક ઘૂઘવાટ કરતાં સમદરેમાં પણ જાનના જોખમે અખૂટ આનંદ કાજે ઝંપલાવે છે. કેઈ સ્થળ
નિસાસા નાખે છે. હિંમત ધરીને દેટ પણ મૂકે બાકી રાખ્યું નથી. એ કઈ કાંકરે બાકી
છે. અને પછડાટ પણ ખાય છે, સ્વપ્નના તરંગી રાખ્યું નથી કે જે કાંકરાનું તેમણે અખૂટ
જગતમાં ઘણે દૂર ચાલી જાય છે. પણ કયાંક આનંદની પ્રાપ્તિ કાજે પ્રગ ટેબલ ઉપર સૂક્ષમ
ગેશું યે ખાઈ જાય છે. નિરીક્ષણ ન કર્યું હોય !
હૈયે પડતા આવા પ્રત્યાઘાતે એને દીન બનાવી
મૂકે છે. “આનંદ ! પૂર્ણ આનંદ! પરિપૂર્ણ– જગતનું પ્રાણ ફાટી આંખે વૈજ્ઞાનિકની
આનંદ !” આ શબ્દોના ગુંજારવ એના શ્વાસસામે જોઈ રહ્યું છે, અખૂટ આનંદ કયાંથી વહેશે?
વાસમાં ઘુટાયા જ કરે છે. કયાંથી તૂટી પડશે ? કયાંથી ફૂટી નીકળશે? એ અને આ જંતુના મનમાં ઘડી ઘડી રમ્યા કરે શું સુખની તીવ્ર ઝંખનાના દુઃખને, વ્યાધિછે. વૈજ્ઞાનિકોએ જેલા પ્રત્યેક સાધનમાંથી એની અકળવિકળતાને, આધિભૌતિક કલેશોના આનંદ-પરિપૂર્ણ આનંદ-માણુ લેવા આ માનવ ઝંઝાવાતને, અનેકવિધ માનસિક સંતાપને ધનવ્યય-શરીરવ્યય-સમયવ્યય-સઘળો વ્યય એક જ સપાટે અંત લાવી દઈને મૃત્યુ જ પરમ કરવા અચકાય તેમ નથી, પણ છતાં પરિપૂર્ણ સુખરૂપ નથી બની જતું? મૃત્યુનું દુઃખ તે આનંદ મેળવી શકાયો નથી, હજુ સુધી એ હોય ! જો મૃત્યુ જ પરમસુખરૂપ બને તો ? આનંદ ગગનપટને ભેદી ભૂલેક ઉપર તુટી મૃત્યુ એ સઘળી ધમાલ-ધાંધલથી વિશ્રાતિ પડયે નથી, સાગરના અતળ ઉંડાણથી હજુ નથી ! જીવન જીવવાના રસસ્વાદ પૂર્ણ થયા ફૂટી નીકળે નથી, લાવારસથી ભરપૂર પહાડો- બાદનું નવીન રસનું પાન નથી? મૃત્યુ જ પરિમાંથી આ આનંદ તે પ્રજવ નથી, અરે પૂર્ણ સુખ નથી ? જાગતિક જતુના વિચારચકે દૂર દૂરના અંતરિક્ષમાં પણ હજુ આ પરિપૂર્ણ અવળા ફરવા લાગે છે, પરંતુ અહીં પણ તે આનંદની સેર પણ કુટી જણાતી નથી. ગુંચવાય છે.
ક્યાં છે આ પૂર્ણાનંદ? ક્યાં છે આ અમર મૃત્યુ જે જંજાળને અંત હોય તે ધમજીવનને અતુલ આનંદ? સબૂર! તેનું અસ્તિત્વ તત્વ શું ? ત્યાગ શું ? દાન શું ? દયા શું ? કયાંક છે તે ખરૂં જ ને? કે પછી ગગનકુસુમ આ બધાની જરૂર શા માટે? ધમધુરંધરે તે જેમ સર્વથા અસત છે ? અગણિત કાળ વહી કહે છે કે વર્તમાન જીવનમાં વાવેલા સારા-નરસા ગયો ! બધું ફીંદી નાંખ્યું, જીવનના જીવન બીજેનાં ફળ મૃત્યુના પડદાની પાછળ રહેલા છે, રગદોળી નાંખ્યાં ! સમયના ગંજાવર પર્વતે એ ફળ કટુ ન આવે તે માટે દાન, દયાના ધર્મો-ખચી નાંખ્યા ! બુદ્ધિના ભંડાર ઊલેચી નાંખ્યા! ત્યાગના માર્ગો ડગલે પગલે બતાવવામાં આવ્યા
