________________
છે, જે આજે વ્યવહારમાં નવકાર તરીકે પ્રચલિત છે. એટલે નમસ્કાર ઉપરથી નવકાર શબ્દ બનેલ છે. પરમેષ્ઠી
આમાં અરિહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુ એ પાંચને નમસ્કાર કરવામાં આવ્યા છે. આ પાંચ પદોને પરમેષ્ઠી કહેવામાં આવે છે. પરમ એટલે ઊંચામાં ઊંચું સ્થાન. જેઓ ઊંચામાં ઊંચા સ્થાનમાં બિરાજમાન છે, તેઓને પરમેષ્ઠી કહેવામાં આવે છે. દેવ, ગુરુ અને ધર્મ
આ નવકારમંત્રમાં પહેલું અને બીજું પદ દેવને (પરમાત્માને) દર્શાવે છે. ત્રીજું, ચોથું તથા પાંચમું પદ ગુરુને દર્શાવે છે અને બાકીનાં ચાર પદો ધર્મને જણાવનારાં છે, એમ આ નવકારમંત્રમાં દેવ, ગુરુ અને ધર્મ એમ ત્રણે તત્ત્વો સમજાવ્યાં છે. પરમાત્મા
જૈનધર્મમાં દેવને પરમાત્મા', ભગવાન, ઇશ્વર, પ્રભુ, જિનેશ્વર વગેરે વિશેષણોથી ઓળખવામાં આવે છે. પરમાત્મા થનારા તમામ જીવો સંસારમાંથી જ ઉત્તમ ધર્માચરણ વડે પોતાના આત્માને પવિત્ર બનાવીને પરમાત્મા બને છે. સંસારમાં અનેક જન્મોમાં ફરતાં ફરતાં અંતે માનવભવ પ્રાપ્ત કરીને વીતરાગ બની, સર્વજ્ઞ થઇ પરમાત્મા બને છે. વીતરાગ અને સર્વજ્ઞા
આ પરમાત્માઓની વિશેષતા એ છે કે તેઓ પોતાની પાસે સ્ત્રી, શસ્ત્ર, ધન કે અલંકારાદિ કાંઇપણ રાખતા નથી, એટલું જ નહીં બલ્ક
સ્ત્રી, સંપત્તિ કે શસ્ત્ર તરફ કોઇપણ પ્રકારની મમતા રાખતા નથી કે એને માટે કોઇપણ પ્રકારની ઇચ્છા કે મૂર્છા રાખતા નથી. ૧ પરમાત્મા = ઊંચામાં ઊંચો આત્મા, ૨ ઉત્તમ = શ્રેષ્ઠ, સારામાં સારું. ૩ ધર્માચરણ = ધર્મનું આચરણ. ૪ પવિત્ર = શુદ્ધ, દોષ વગરનું. ૫ વીતરાગ = રાગ-દ્વેષ વિનાના. ૬ સર્વજ્ઞ==ણે કાળનું સર્વ જાણનારા. ૭ અલંકારાદિ =ધરેણાં દાગીના વગેરે.
ની પ્રતિક્રમણ સૂત્ર ૩ ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
