________________
b-ico [Phée n<emal |
૨૨
બસ, પછી તો ચોરે ને ચૌટે, સીમમાં ને શહેરમાં, વાટે ને ઘાટે પંચાહ્ નાવિઓ નંદ્દોનો નાદ ગુંજવા માંડ્યો.
આશા કોની અમર ન હોય ! પાદપૂર્તિ કરીને આવનારની અવિરત વણઝાર ચાલુ થઈ. પણ ઇનામની આશા ઠગારી ને ઠગારી જ રહી. રાજા રીઝે એવી એક પણ પાદપૂર્તિ કોઈ ન કરી શક્યું.
દિવસો વીતવા માંડ્યાં, એમ રાજાનો ઢંઢેરો દેશ-દેશમાં ઘૂમી રહ્યો. હળ હાંકતો ખેડુ-બાળ પણ ગંણ્ નાવિકો દંડોનું ગીત ગાઈ રહ્યો. હાલરડાં ઝુલાવતી માતાઓના મોઢે પણ આ જ ગીત ગુંજી રહ્યું.
વાયુની જેમ અનિયમિત અને અવિરત વિહરતા યુગંધર મુનિ પોતે જ યોગાનુયોગ એક દહાડો વારાણસીના સીમાડે પધાર્યા. હળ હાંકતા ધરતીના છોરુઓના મોઢે ગવાતી ગાથા ગંગાનાવિઓ નંદ્દો એમના કાને અથડાઈ અને વેરના વાવેતરની એ ગોઝારી પળ એમની આંખ સામે ઊપસી આવી. એમનું મન વિચાર કરતું થઈ ગયું :
ઓહ! આ નંદ, આ ચંદનઘો, આ હંસ, આ સિંહ ને આ બ્રાહ્મણબટુક તો મારી આંખ સામે, મારા જ ક્રોધાગ્નિમાં બળીને રાખ-ખાક થઈ ગયેલાં પાત્રો છે ! શું નંદનાવિકના દેહની જ આ બધી કાયાપલટ હશે? રે ! હું સાધુ ! સમતા મારું વ્રત ! ક્ષમા મારો આચારધર્મ ! પણ મેં જ વેરનાં વાવેતર કર્યાં. પરીક્ષાની પળ આવી ત્યારે જ હું ગફલતમાં રહ્યો ને મળેલી સિદ્ધિને સમશેર બનાવીને મેં મારા પગ પર જ પ્રહાર કર્યો ?
શ્રી યુગંધરના આંખ સામે ભૂલભર્યો ભૂતકાળ તરવરી આવતાં, હૈયું પશ્ચાત્તાપથી જલી ઊઠ્યું. એમણે ખેડૂતને પૂછ્યું : ‘આ ગીત શેનું છે?’
