Gyansara Prakaran Part 02

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan Jain Religious Trust

Page 4

સંકલનકારની વાત...
અનન્તોપકારી શ્રી તીર્થંકર પરમાત્માના પરમતારક શાસનના પરમાર્થને પામેલા શાસ્ત્રકારપરમર્ષિઓએ શાસનના પરમાર્થને સમજાવવા માટે અત્યાર સુધી પૂરતો પ્રયત્ન કર્યો છે. ગમે તે કારણે એ અંગે આપણે એટલી જ ઉપેક્ષા સેવી છે – એ માન્યા વિના ચાલે એવું નથી.
આમ છતાં નિષ્કારણ પરમોપકારી એવા શાસ્ત્રકારપરમર્ષિઓએ આપણી ઉપર અનુગ્રહ કરવા સ્વરૂપ એ પુણ્યપ્રવૃત્તિ અનવરત ચાલુ રાખી છે. એની પાછળ એક જ આશય રહેલો છે કે વર્તમાનમાં કદાચ કોઈવાર કોઈને એ પ્રવૃત્તિથી લાભ ન પણ થાય તો ય ભવિષ્યમાં એનાથી અનેક જીવોને લાભ થવાની શક્યતા પૂર્ણપણે રહેલી છે.
આવા જ આશયથી રચાયેલા અનેકાનેક પરમતારક ગ્રન્થોની આપણને પ્રાપ્તિ થઈ છે, જે આપણા સદ્ભાગ્યનું એક મહત્ત્વનું ચિહ્ન છે. એ ગ્રન્થોમાંનું એક ‘જ્ઞાનસાર' પ્રકરણ છે. સમર્થ શાસ્ત્રકાર ઉપાધ્યાયજી શ્રીમદ્યશોવિજયજી મહારાજાએ રચેલો એ ગ્રન્થ છે. પૂ. ઉપાધ્યાયજી મ. કે મહામહોપાધ્યાયજી મ. ના ટૂંકા નામથી તેઓશ્રી આપણે ત્યાં ખૂબ જ પ્રસિદ્ધ છે. સૂરિપુરંદર પૂજ્યપાદ હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા પછી આટલા મોટા પ્રમાણમાં ગ્રન્થોની રચનાનું કાર્ય પૂ. ઉપાધ્યાયજી મ. ને છોડીને બીજા કોઈએ કર્યું નથી. તેમ જ નજીકમાં કોઈ કરશે એવું અત્યારે તો જણાતું નથી. અને કદાચ કોઈ એ કાર્ય કરે ત્યારે આપણે ત્યાં નહીં હોઈએ – એ વાસ્તવિકતાનો ખ્યાલ રાખી આપણને મળેલા આ પરમતારક ગ્રન્થોનું અધ્યયન યોગ્ય રીતે કરી લેવું જોઈએ.
આ પ્રકરણમાં બત્રીશ અષ્ટકોથી મુખ્ય બત્રીશ વિષયોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. અવાન્તર વિષયો તો બીજા ઘણા છે. પરંતુ દરેક વિષયમાં જ્ઞાન જ સારભૂત હોવાથી મુખ્યતા જ્ઞાનની છે. આ વાત પ્રકરણના નામથી જ સમજી શકાય છે. પ્રક્રણમાં જણાવેલા વિષયો મુખ્યપણે પૂ. સાધુમહાત્માઓને અનુલક્ષીને છે. એટલે શુધધર્મની ઉપાદેયતા મુખ્ય બને એ સ્પષ્ટ છે. એને અનુસરીને આ ગ્રન્થ નિશ્ચયનયનો છે એમ કહીને ઘણા વિદ્વાનો (?) એની ઉપેક્ષા કરે છે. આગળ વધીને કેટલાક તો એને હેય તરીકે ગણે છે. વાસ્તવિક રીતે નિશ્ચયાભિમુખ વ્યવહારનય સાપેક્ષ આ પ્રકરણ છે, જે સર્વાશે ઉપાદેય છે. કારણને કાર્યરૂપે પરિણાવી સાધકને સાધના દ્વારા સિદ્ધ બનાવનારી અહીં પ્રક્રિયા છે. એની ઉપેક્ષા કરવાનું આપણને પાલવે નહિ. નિશ્ચયનયના લેબલ લગાડી વ્યવહારનયનો પણ અપલાપ કરનારા