________________
ધમએસ-ગ્રંથમાળા
ભાગ ૩, એટલે કુલ ૧૨. તે ખાદ જતાં ૩ શેષ વધે,
ઃ ૩૬ ઃ
આ રીતે ૪૨૩૬૧૫૧૨=૧૦૫.
· પુષ્પ
પડિતાએ કન્યાએ એ
આ રીતે વ્યાકરણ અને ખીજા વિષયમાં પણ ઘણા પ્રશ્નો પૂછ્યા. તે બધા પ્રશ્નોના ઉત્તર આ ખરાખર આપ્યા. પછી છેલ્લા પ્રશ્ન રાજાએ પૂછ્યા કે-કમ ( પ્રારબ્ધ ) અને ઉપક્રમ (ઉદ્યમ) એ એમાં મુખ્ય કાણુ ? પહેલુ કે બીજું ? કે તે અને સમાન છે ? ”
'
ત્યારે પહેલી કન્યા મેલી કે · ઉપક્રમ જ લસાધનનું કારણુ છે. ઉપક્રમ વિનાનું ક( પ્રારબ્ધ ) નિષ્ફળ છે, લેાજન, વસ્ત્ર, ધનાપાર્જન, અન્યનું વશીકરણ, શત્રુને નાશ, વિદ્યાની પ્રાપ્તિ અને રાજ્યના લાભ આદિ સર્વ કર્યું ઉપક્રમથી જ સિદ્ધ થાય છે. કહ્યું છે કે
“ ચમેન હિ સિન્તિ, હાર્યાfળ ન મનોરથૈઃ । नहि सुप्तस्य सिंहस्य, मुखे प्रविशन्ति मृगाः ॥
,,
૮ ઉદ્યમ વડે જ સર્વ કાર્યાં સિદ્ધ થાય છે, પણ મનેારથ વડે સિદ્ધ થતાં નથી. સિંહ પરાક્રમી હાવા છતાં તે સૂઇ રહ્યો હાય તા એના મુખમાં મૃગા પાતાની મેળે પ્રવેશ પામતા નથી. ’”
44
?
उद्यमः खलु कर्त्तव्यो मार्जारस्य निदर्शनात् । जन्मप्रभृतिगौं नास्ति, दुग्धं पिबति नित्यशः ॥ "
'*
“ બિલાડાની પાસે ગાય કઢી હાતી નથી છતાં ઉદ્યમથી તે હંમેશાં દૂધ પીવે છે, માટે મનુષ્યાએ બિલાડાનુ' દૃષ્ટાંત ખ્યાલમાં રાખીને નિરતર ઉદ્યમ કરવા. ”
