________________
આઠમું':
૪ ૫૫ :
જ્ઞાનાપાસના
મનન અને નિક્રિયાસન કરવાથી આત્માના પરિણામ નિર્મળ થાય છે, તત્ત્વના ધ વ્યવસ્થિત થાય છે, અને ચારિત્રને લગતી ક્રિયાઓનું રહસ્ય યથાર્થ પણે સમજાઇ દિનપ્રતિદિન ચારિત્રની શુદ્ધિ થતી જાય છે. ‘ જ્ઞાનનુ` લ વિરતિ છે’, એ વાત જૈન મહર્ષિઓએ બહુ ઊંડા અનુભવ પછી જાહેર કરી છે.
સ્વાધ્યાય સાધુ અને શ્રાવક અનેએ કરવાના છે. તેમાં સાધુઓએ દિવસ અને રાત્રિની પહેલી તથા છેલ્લી પારિસી ખાસ એને માટે જ ગાળવાની છે, એટલે ચાવીશ કલાકમાંથી ખાર કલાક જેટલા સમય એને માટે કાઢવાના છે; જ્યારે ગૃહસ્થાએ દિવસમાં બને તેટલાં સામાયિક કરવાનાં છે કે જેની મુખ્ય પ્રવૃત્તિ સ્વાધ્યાય હાય છે. સામાયિક લેતી વખતે ‘ સાય સ ંદિસાહું ? અને સજ્ઝાય કરું' ' એ એ વાકી વડે સ્વાધ્યાયમાં પ્રવૃત્ત થવાના આદેશ મંગાય છે, એ વાત ધ્યાન બહાર ન જવી જોઈએ.
,
·
6
કાણે કેવા શ્રુતનુ' અધ્યયન કરવાનુ છે ? ’ એના ઉત્તર એ છે કે-સાધુએ પેાતાના દરજ્જા પ્રમાણે નક્કી થયેલા શ્રુતનું અધ્યયન કરવાનું છે અને ગૃહસ્થાએ પેાતાની ભૂમિકાને અનુરૂપ શ્રુત-સાહિત્યનું અધ્યયન કરવાનું છે. વળી એ પણ યાદ રાખવાનું છે કે જે સૂત્ર જે કાલે ભણવા-ગણવાનું હોય તે કાલે જ ભણવુ ગણવું જોઇએ પણ તેથી બીજા કાલે ભણવું ગણુવું ન જોઇએ. કાલની આ વ્યવસ્થાને વળગી રહીને સ્વાધ્યાય કરવા, જ્ઞાનાપાસના કરવી તેને કાલ નામના પહેલે જ્ઞાનાચાર ગણવામાં આવે છે.
