________________
ધમધ-ગ્રંથમાળw : હર :
* પુષ્પ વાક્યનું કે મૂળ સૂત્રનું આખું રહસ્ય બદલાઈ જાય છે. તે સંબંધી નીચેનું દષ્ટાંત વિચારવા દે છે.
શુતિમતી નગરીમાં કદંબક નામે ઉપાધ્યાય રહેતા હતા. તે પોતાના પુત્ર પર્વતને, રાજાના પુત્ર વસુને તથા નારદ નામના એક વિદ્યાથીને શાસ્ત્રાભ્યાસ કરાવતા હતા. એક વખત તે ત્રણે વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ કરીને મકાનની અગાસીમાં સૂઈ ગયા હતા. તે વખતે આકાશમાર્ગે ગમન કરતાં બે ચારણ મુનિઓ પરસ્પર બોલ્યા કે “આ ત્રણ વિદ્યાર્થીઓમાંથી એક વિદ્યાથી સ્વર્ગે જશે અને બીજા બે નરકે જશે.” તે વખતે ઉપાધ્યાય જાગતા હતા. તેમણે આ વૃત્તાંત સાંભળી ખેદ પામીને વિચાર્યું કે-મને ધિકકાર છે કે હું ભણવનાર છતાં મારા બે શિષ્યો નરકે જશે.” પછી પ્રાત:કાળે આ શિષ્યોમાંથી કેણ સ્વર્ગે જશે? અને કણ નરકે જશે? તે જાણવાના હેતુથી દરેકને લેટને બનાવેલે એક એક કૂકડે આપે અને કહ્યું કે- જે ઠેકાણે કઈ પણ ન જુએ તે ગુપ્ત સ્થાને અને મારી નાખે. તે સાંભળીને ને વસુ અને પર્વતે નિજન પ્રદેશમાં જઈને કૂકડાને મારી નાખે, પણ નારદે નિર્જન પ્રદેશમાં જઈને વિચાર કર્યો કે
આ સ્થાન નિર્જન છે, તે પણ હું અહીં દેખું છું, દે દેખે છે, સિદ્ધ દેખે છે અને જ્ઞાની પણ દેખે છે. જે સ્થાને કઈ પણ ન દેખે એવું સ્થાન તે આખા વિશ્વમાં કોઈ જ નથી માટે આ કૂકડે અવધ્ય છે, એમ ગુરુનો અભિપ્રાય જણાય છે. અને તેણે કૂકડાને માર્યો નહિ. પછી ત્રણે વિદ્યાથીઓએ આવીને પોતાનાં વૃત્તાંતે ગુરુને કહ્યા એટલે નારદને વર્ગમાં જનાસે જાણીને છાતી સરસે ચાં અને બીજા બેને
