________________
આઠમું :
જ્ઞાનોપાસના
(૩) બહુમાન
બહુમાન એટલે અંતરની પ્રીતિ કે હાર્દિકે પ્રેમ. તે ના હેય તે માત્ર બાહ્ય વિનયથી શું? જે જીવ વિનાને દેહ, દ્રવ્ય વિનાનું ઘર, નાક વિનાનું મુખ, ગંધ વિનાનું પુષ્પ અને જળ વિનાનું સરોવર શોભાને ધારણ કરતા નથી તેમ બહુમાન વિનાને વિનય પણ શેભાને ધારણ કરતું નથી. તેથી વિનયની સાથે ગુરુ પ્રત્યે બહુમાન પણ જોઈએ. તે વિષે " શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે
“निदाविगहा परिवजिएहिं गुत्तेहिं पंजलिउडेहिं ।
भत्तिबहुमाणपुर्व उवउत्तेहिं सुणेअई ॥"
શ્રુતજ્ઞાનના અથએ નિદ્રા અને વિકથાને ત્યાગ કરીને, ત્રણ ગુપ્તિ વડે ગુમ થઈને, બે હાથ જોડીને ભક્તિ-બહુમાનપૂર્વક ઉપગ રાખી શ્રતને શ્રવણ કરવું. ”
"वणओणएहिं कयपंजलीहिं छंदमणुअत्तमाणेहिं ।
आराहिओ गुरुजणो, सुअं बहुविहं लहुं देह ॥" “ઊંચા પ્રકારના વિનયથી, હાથ જોડવાથી તથા ગુરુની ઈચ્છાનુસાર વર્તન કરવાથી આરાધન કરેલા ગુરુજન વિવિધ પ્રકારના કૃતને તત્કાળ આપે છે.”
બહુમાન વિના એકલા ઘણું વિનયથી પણ ગ્રહણ કરેલી વિઘા ફલદાયક થતી નથી અને બહુમાન કરવાથી ચેડા વિનય વડે પણ ફલદાયક થાય છે. તે વિષે શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે કે“જે માણસ મિથ્યા વિનય વડે વિદ્યા અથવા જ્ઞાનને ગ્રહણ
