Book Title: Gyanarnava
Author(s): Pannalal Baklival
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

View full book text
Previous | Next

Page 441
________________ ज्ञानार्णवः । अथ चत्वारिंशं प्रकरणम् । ४१७ Oc इस प्रकरणमें रूपातीत ध्यानका वर्णन करते हैं. सो, प्रथम ही असमीचीन ध्यानका निषेध करते हैं, - वीतरागं स्मरन्योगी वीतरागो विमुच्यते । रागी सरागमालव्य क्रूरकर्माश्रितो भवेत् ॥ १ ॥ अर्थ- - ध्यान करनेवाला योगी वीतरागका ध्यान करता हुआ वीतराग होकर, कमसे छूट जाता है । और रागीको अवलंबन करके, ध्यान करनेसे रागी होकर, कर्मोके आश्रित हो जाता है अर्थात् अशुभ कर्मो से बँध जाता है ॥ १ ॥ क्रूर मत्रमण्डलमुद्रादिप्रयोगैर्ध्यातुमुद्यतः । सुरासुरनरनातं क्षोभयत्यखिलं क्षणात् ॥ २ ॥ अर्थ --- यदि ध्यानी मुनि मन्त्र, मंडल, मुद्रादि प्रयोगोंसे ध्यान करनेमें उद्यत हो तो समस्त सुर, अमुर और मनुष्योंके समूहको क्षणमात्रमें क्षोमित करसकता है ॥ २ ॥ क्रुद्धस्याप्यस्य सामर्थ्यमचिन्त्यं त्रिदशैरपि । अनेकविक्रियासारध्यानमार्गावलम्बिनः ॥ ३ ॥ अर्थ — अनेक प्रकारकी विक्रियारूप असार ध्यानमार्गको अवलंबन करनेवाले क्रोधीके भी ऐसी शक्ति उत्पन्न हो जाती है कि जिसका देव भी चिन्तवन नहिं कर सकते ॥ ३ ॥ उपजातिः । बहूनि कर्माणि मुनिप्रवीरैविद्यानुवादात्प्रकटीकृतानि । असंख्य भेदानि कुतूहलार्थं कुमार्गकुध्यानगतानि सन्ति ॥ ४ ॥ अर्थ-ज्ञानी मुनियोंने विद्यानुवादपूर्व से असंख्य भेदवाले अनेक प्रकारके विद्वेषण उच्चाटन आदि कर्म कौतूहलके लिये प्रकट किये हैं । परन्तु वे सब कुमार्ग और कुध्यानके अन्तर्गत हैं ॥ ४ ॥ उपेन्द्रवज्रा । असावनन्तप्रथितप्रभावः स्वभावतो यद्यपि यन्त्रनाथः । नियुज्यमानः स पुनः समाधौ करोति विश्वं चरणाग्रलीनम् ॥५॥ अर्थ-यद्यपि यह आत्मा खभावसे ही अनन्त और जगप्रसिद्ध प्रभावका धारक है फिर समाधिमें ( ध्यानमें ) जोड़ा हुआ हो तो यह समस्त जगतको अपने चरणोंमें लीन कर लेता हैं ॥ ५ ॥ ५३

Loading...

Page Navigation
1 ... 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471