________________
- વેવધર્મપરીક્ષા –
- ૨૧ भोगभोगाई भुंजमाणे विहरित्तए ? णो इणढे समढे। से केणठेणं भंते एवं वुच्चइ णो पभू चमरे असुर० चमरचंचाए रायहाणीए जाव विहरित्तए ? अज्जो ! चमरस्स णं असुरिंदस्स असुरकुमाररन्नो चमरचंचाए रायहाणीए सभाए सुहम्माए माणवए चेइए खंभे वइरामएसु गोलवट्टसमुग्गएसु बहुईओ जिणसकहाओ संणिखित्ताओ जाओ णं चमरस्स असुरिंदस्स असुरकुमाररण्णो अण्णेसिं च बहूर्ण असुरकुमाराणं देवाणं य देवीण य अच्चणिज्जाओ वंदणिज्जाओ नमंसणिज्जाओ पूणिज्जाओ सक्कारणिज्जाओ संमाणणिज्जाओ कल्लाणं मंगलं देवयं चेइयं पज्जुवासणिज्जाओ भवन्ति से तेणढेणं अज्जो ! एवं वुच्चइ णो पभू चमरे असुरिंदे जाव राया
– દેવધર્મોપનિષદ્(૫) સ્ત્રીનો ભોગ હોતે છતે અવશ્યપણે હોય એવા શબ્દાદિના ભોગો એ ભોગભોગો છે. સ્ત્રીભોગ વગેરેમાં ઉપયોગી એવા શબ્દાદિ વિષયો એ ભોગભોગો છે. આ અર્થ સૂત્રકૃતાંગસૂત્રના દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધના દ્વિતીય અધ્યયનમાં છે.
પ્રભુ અહીં પ્રત્યુત્તર આપે છે કે - આ અર્થ બરાબર નથી.
હે ભગવંત ! એવું કેમ કહો છો કે અસુરેન્દ્ર અસુરરાજા ચમર ચમરચંયા રાજધાનીમાં યાવત્ વિચરવા સમર્થ નથી.
હે આર્ય ! અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજા એવા ચમરની ચમરચંયા નામની રાજધાનીમાં સુધર્મા નામની સભામાં માણવક ચૈત્યતંભમાં વજમય ગોળાકાર વૃત્ત (દડા જેવા) સમુદ્ગકો (ડાબલાઓ)માં ઘણાં જિનેશ્વરભગવંતોના અસ્થિઓ રાખેલા છે. જે અસુરેન્દ્ર અસુરકુમારરાજા ચમરને અને અન્ય ઘણા અસુરકુમાર દેવોને અને દેવીઓને અર્ચનીય, વંદનીય, નમસ્કરણીય, પૂજનીય, સત્કાર કરવા યોગ્ય અને સન્માનનીય છે. તે તેમના માટે કલ્યાણસ્વરૂપ, મંગલસ્વરૂપ, દેવતસ્વરૂપ અને
- દેવધર્મપરીક્ષા - चमरचंचाए जाव विहरित्तए” इत्यादिसूत्रकदम्बकेन चमरेन्द्रस्य तदतिदेशेन बलीन्द्रादीनामीशानेन्द्रपर्यन्तानां तल्लोकपालानां च भगवदस्थ्याशातनापरिहार उक्तः । स च भगवद्विनयरूपधर्म एव पर्यवस्यतीति बोध्यम् ।।१२।। तथोत्तराध्ययनेषु हरिकेशीये - "पुव्विं च इण्हि च अणागयं च मणप्पओसो न मे अस्थि कोई । जक्खा हु वेयावडियं करेंति तम्हा हु एए णिहया कुमारा" इत्यत्र महर्षिणोपसर्गकर्तृशिक्षादातृयक्षस्य वैयावृत्त्यगुण उद्भावितः स च
- દેવધર્મોપનિષદ્ચૈત્યસ્વરૂપ છે એમ સમજી તેની પર્યાપાસના કરવા યોગ્ય છે. હે આર્ય, માટે એમ કહેવાય છે કે અસુરેન્દ્ર અસુરરાજા ચમર ચમરચંયા નામની રાજધાનીમાં ચાવત્ વિહરવા સમર્થ નથી.
ઈત્યાદિ સૂત્રોના સમૂહથી ચમરેન્દ્ર અને તેના અતિદેશથી બલીન્દ્રથી માંડીને ઈશાનેન્દ્ર સુધીના ઈન્દ્રો અને તેના લોકપાલો ભગવાનના અસ્થિની હાજરીમાં દેવીઓ સાથે ભોગ ભોગવતાં નથી. એ રીતે ભગવાનના અસ્થિઓની આશાતનાનો પરિહાર કરે છે, એમ કહ્યું છે. આશાતનાનો પરિહાર એ ભગવાનનો વિનય કરવા રૂપ ધર્મમાં જ પર્યવસાન પામે છે. અર્થાત્ એ એક પ્રકારનો ધર્મ જ છે એમ સમજવું જોઈએ.
તથા શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં હરિકેશીય નામનું બારમું અધ્યયન છે. તેમાં હરિકેશી મુનિ એમ કહે છે કે મને પહેલા ગુસ્સો હતો નહીં, અત્યારે છે પણ નહીં અને ભવિષ્યમાં થશે પણ નહીં. આ તો યક્ષો વૈયાવચ્ચ કરે છે, તેથી કુમારોને અત્યન્ત માર પડ્યો.
અર્થાત્ મને ઉપસર્ગ કરનારા કુમારોને અત્યંત માર પડ્યો તેમાં મારો પ્રસ્વેષ હેતુભૂત નથી પણ યક્ષો મારી વૈયાવચ્ચ કરે છે, એ કારણ છે. આમ અહીં મહર્ષિએ પોતાને ઉપસર્ગ કરનારને શિક્ષા
