________________
-देवधर्मपरीक्षा
૪૯ सूरियाभाति समणं भगवं महावीरे सूरियाभं देवं एवं बयासी सूरियाभा तुमण्णं भवसिद्धिए नो अभवसिद्धिए जाव चरिमे णो अचरिमे तए णं सूरियाभे देवे समणेणं भगवया महावीरेणं एवं वुत्ते समाणे हट्टतुट्ठचित्तमाणदिए परमसोमणसे समणं भगवं महावीर वंदति नमंसति २ एवं वयासी तुब्भे णं भंते जाव सव्वं जाणह सव्वं पासह सव्वं कालं जाणह सव्वे भावे पासह जाणंति णं देवाणुप्पिया मम पुब्बिं वा पच्छा वा ममेयारूवं दिव्वं देविढिं दिव्वं देवजुई दिव्वं देवाणुभागं लद्धं पत्तं अभिसमण्णागयं तं इच्छामि णं देवाणुप्पियाणं भत्तिपुव्वगं गोयमादियाणं समणाणं निग्गंथाणं दिव्वं देविड्ढेि दिव्वं देवजुई दिव्वं देवाणुभागं दिव्यं बत्तीसतिबद्धं नट्टविहं उवदंसित्तए तए णं समणे भगवं महावीरे
- દેવધર્મોપનિષદ્મહાવીરે સૂર્યાભ દેવને આ પ્રમાણે કહ્યું, “હે સૂર્યાભ ! તું ભવ્ય છે, અભવ્ય નથી. યાવત્ ચરમ છે, અચરમ નથી.” ત્યારે સૂર્યાભ દેવ શ્રમણ ભગવાન મહાવીર વડે આમ કહેવાય છતે હષ્ટ-તુષ્ટ યિતવાળા થયા, આનંદિત થયા, પરમ પ્રસન્ન મનવાળા થયા, તેઓ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદન કરે છે, નમસ્કાર કરે છે અને વંદનનમસ્કાર કરીને આ પ્રમાણે કહે છે - “હે ભગવંત ! આપ બધું જાણો છો, બધું જુઓ છો. સર્વ કાળને જાણો છો, સર્વ ભાવોને જુઓ છો. દેવાનુપ્રિય એવા આપ હવે હું જે નાટ્યવિધિ દર્શાવવા માંગુ છું, તેની પૂર્વ રહેલા ભાવોને પણ જાણો છો અને તેની પછી રહેલા ભાવોને પણ જાણો છો. મારી આવા પ્રકારની દિવ્ય દેવદ્ધિ, દિવ્ય દેવહુતિ, દિવ્ય દેવાભાવ જે મેં મેળવ્યા છે, અત્યારે પણ મારી પાસે જ છે, મારે આધીન જ છે. તો દેવાનુપ્રિય એવા આપને અને ગૌતમાદિ શ્રમણ નિગ્રંથોને હું ભક્તિપૂર્વક દિવ્ય દેવદ્ધિ, દિવ્ય દેવધતિ, દિવ્ય દેવાભાવ,
૫o
- વેવઘર્મપરીક્ષા - सूरियाभेणं देवेणं एवं वुत्ते समाणे सूरियाभस्स देवस्स एयम8 नो आढाति णो परियाणाति तुसिणीए संचिट्ठति तए णं से सूरियाभे देवे समणं भगवं महावीरं दोच्चंपि तच्चंपि एवं बयासी तुब्भे णं भंते सव्वं जाणह जाव उवदंसित्तएत्ति कटु समणं भगवं महावीर तिखुत्तो आयाहीणं पयाहीणं वंदइ” इत्यादि इति चेन्मैवम् भवसिद्धिकत्वादिना निश्चितयोग्यभावे सूर्याभे नाटकरूपद्रव्यपूजानुज्ञां याचमाने भगवतोऽनिषेधस्यैवानुमतिरूपत्वात् “अनिषिद्धमनुमतमिति"
- દેવધર્મોપનિષદ્ — દિવ્ય બત્રીસ પ્રકારની નાટ્યવિધિ દેખાડવા ઈચ્છું છું.”
ત્યારે સૂર્યાભ દેવ વડે આવું કહેવાયેલા એવા શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સૂર્યાલ દેવની આ વાતનો આદર કરતાં નથી, આ વાતની અનુજ્ઞા આપતા નથી, મૌન રહે છે. ત્યારે તે સૂર્યાભ દેવ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને બીજીવાર - ત્રીજીવાર પણ એમ કહે છે કે - “હે ભગવંત ! તમે સર્વ જાણો છો યાવત્ બત્રીસ પ્રકારની નાટ્યવિધિ દેખાડવા ઈચ્છું છું.” એમ કહીને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને ત્રણ વાર પ્રદક્ષિણા કરે છે. વંદન કરે છે વગેરે...
માટે પૂજા વગેરે વિહિત નથી માટે પ્રભુએ તેની અનુજ્ઞા ન આપી અને તેથી જ તે પરલોકમાં સુખ આપનાર પણ નથી, માટે તે ધર્મ પણ નથી આવું સિદ્ધ થાય છે.
ઉત્તરપક્ષ - તમે પોપટની જેમ માત્ર સૂત્રપાઠ કરી ગયાં. પણ તેનો અર્થ સમજ્યાં નથી. પ્રભુ મૌન રહ્યા એનું શું રહસ્ય છે, એ પહેલા સમજો. ભગવાને જોયું હતું કે સૂર્યાભ દેવ ભવ્યાત્મા છે. તેથી તેની યોગ્યતાનો નિશ્ચય થયો હતો. અને એ જ્યારે નાટકરૂપ દ્રવ્યપૂજાની અનુજ્ઞા માંગે છે ત્યારે ભગવાન તેનો નિષેધ નથી કરતાં,
એ જ ભગવાનની અનુમતિરૂપ છે. કારણ કે એવો જાય છે કે જેનો નિષેધ ન કરાયો હોય એ અનુમત છે.
