________________
૪૪
-
- વેવઘર્મપરીક્ષા -
— ૪3 वेदनीयकर्मणोऽदृष्टजनकस्य प्रेत्यफलजनकत्वस्यार्थसिद्धत्वात् । अन्यथा भगवद्वन्दनादिकमपि देवानां प्रेत्य हितावहं न स्यात्तस्य च तथात्वं कण्ठत एवोक्तं सूत्रे । तथा च राजप्रश्नीये सूर्याभोक्ति:-“तं महाफलं खलु तहारूवाणं अरिहंताणं भगवंताणं णामगोयस्सवि सवणयाए किमंग पुण अभिगमणवंदणनमंसणपडिपुच्छणपज्जुवासणयाए
- દેવધર્મોપનિષદ્ ઉત્તરપક્ષ - પ્રત્યક્ષ ભવમાં - આ લોકમાં જ જે કર્મો ભોગવવાના છે, તેને બાદ કરી દઈએ, તો જે પણ અનુષ્ઠાન કર્મનું ઉપાર્જન કરાવે છે, એ પરલોકમાં ફળ આપનારું થાય છે એવું અર્થાપતિથી સિદ્ધ છે. અર્થાત્ જે અનુષ્ઠાનથી કર્મબંધ થયો = પુણ્ય કે પાપનું ઉપાર્જન થયું, તેનાથી જે કર્મોએ આ ભવમાં ફળ ન આપ્યું, તે કર્મો પરલોકમાં ફળ આપનારા બને છે એ સહજ રીતે સમજાઈ જાય તેવી વાત છે.
જો આવું ન માનો અને દેવોની કોઈ પણ આરાધના પરલોકમાં શુભ ફળ આપનારી થતી જ નથી, આવો કદાગ્રહ રાખો તો દેવો ભગવાનને વંદન વગેરે કરે છે, એ પણ પરલોકમાં હિતકર નહીં થાય.
પૂર્વપક્ષ - ભલે ને ન થાય, શું વાંધો છે ?
ઉત્તરપક્ષ - આગમબાધ થાય છે, એ જ વાંધો છે. કારણ કે દેવો ભગવાનને વંદન વગેરે કરે, તે પરલોકમાં હિતકર થાય છે એવું તો આગમમાં ચોકખું જ કહ્યું છે. રાજાશ્મીયસૂત્રમાં સૂર્યાભ દેવનું વચન છે - “તથાવિધ અરિહંત ભગવંતોનું નામગોબ સાંભળવું એ પણ મહાફળને આપનારું થાય છે. તો પછી તેમને અભિમુખગમનવંદન-નમસ્કાર-પ્રતિપૃચ્છા અને પર્યુપાસના કરવાનું તો કેવું ફળ १ क-ग-ध - जनकत्वस्यार्थसिद्धत्वात् ।
- દેવદર્ભપરીક્ષા एगस्सवि आयरियस्स धम्मियस्स सुवयणस्स सवणयाए किमंग पुण विउलस्स अट्ठस्स गहणयाए तं गच्छामि णं समणं भगवं महावीरं वंदामि णमंसामि सक्कारेमि सम्माणेमि कल्लाणं मंगलं देवयं चेइयं पज्जुवासामि एवं मे पेच्चा हिताए सुहाए खमाए निस्सेसाए आणुगामियत्ताए भविस्सइत्ति” ।।२१।। ननु वन्दनपूजनादिफलस्थले देवानां पाठवैसदृश्यदर्शनादेवास्माकं भ्रम
– દેવધર્મોપનિષદ્ - મળે ? તેમની પાસે એક પણ પવિત્ર વચનનું શ્રવણ કરવાથી કેવું ફળ મળે ! અને તેમની પાસે વિપુલ અર્થનું ગ્રહણ કરવાથી કેવું ફળ મળે ! તેથી હું જાઉં છું, શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને વંદન કરું છું, નમસ્કાર કરું છું, તેમનો સત્કાર કરું છું, તેમનું સન્માન કરું છું અને સાક્ષાત્ કલ્યાણ-મંગલ-દેવત-ચૈત્યસ્વરૂપ એવા તેમની પર્યુપાસના કરું છું. આ મને પરલોકમાં હિત માટે, સુખ માટે, સંગતપણા માટે, નિશ્ચિત કલ્યાણ માટે અને શુભાનુબંધ માટે થશે.”
અહીં મૂળ સૂત્રમાં જ દેવો ભગવાનને વંદન કરે એ પરલોકમાં હિત વગેરે કરનારું થાય છે, એમ કહ્યું છે. તમે અર્થાપતિથી સમજવા સમર્થ ન હો, તો આવા સાક્ષાત્ વયનથી તો સમજી શકો ને ?
પૂર્વપક્ષ - અરે અમે કાંઈ મંદબુદ્ધિ નથી કે ન સમજી શકીએ. આ તો દેવોના સંબંધી બે સ્થળે જઇ જુદા પાઠોના દર્શન થાય છે. એટલે અમે હજી ભ્રમમાં છીએ. તમારી વાતનો હજી નિશ્ચય થતો
નથી.
જુઓ, પૂર્વે જિનપ્રતિમા અને જિન-અસ્થિની પૂજાના ફળનું સૂત્ર આવ્યું તેમાં “પૈત્રા” ન મુક્યું. અને હવે ભગવાનને વંદન વગેરેનું કુળ કહેનારું સૂત્ર આવ્યું તેમાં “ઉધ્યા” મળ્યું. એટલે એના પરથી એવું સમજવું જોઈએ ને, કે જિનપ્રતિમાદિની પૂજા વગેરે દેવોને ૧ --S - પાટવિસકુ |
