________________
મુત્તે ! ( મૂ॰ મુર્ત્ત )=ડે ત્યજાયેલ ! ૩૫=સમીપ. માલક્ષ્મી.
શ્રીજિનપદ્મ મુનિવર્યકૃત
૩૫મ !=સમીપ છે લક્ષ્મી જેની એવા ! તાળાયા: (મૂ॰ તારટ્ટા)= (૧) આંખની કીકીનું; (૨) દૃષ્ટિનું.
Jain Education International
પદ્યાર્થ
“ હે શ્રેષ્ઠ મૂલ્યવાળાં મેાતીઓની ઉપમાવાળા ( નાથ ) ! હૈ ( ભવસમુદ્રમાંથી પ્રાણીઆને ) તારનાર ! હે સંસાર-પરિભ્રમણુરૂપ ) યાત્રાની પ્રસૂતિથી રહિત તેમજ મનાશ ! [ અથવા સંસારયાત્રાથી રહિત જનાના મુગટ !, હે સ્થાયી ( જ્ઞાનાદિક ભાવ )પ્રાણાથી મનહર ! કે હેલાભ અને ( ભાવ- )પ્રાણાથી ચિત્તરંજક !], હે સમરત રીતે મનહર એવા વિજયના ઉપાયરૂપ બળવાળા ! [અથવા હૈ બધી રીતે મનોજ્ઞ એવા વિજયની સામગ્રીની સંપાત્ત !], કે સમુચિત અર્થવાળા ! હૈ નિરૂપમ ! [ અથવા હે ( કમાંથી ) રહિત ! હૈ સમીપ લક્ષ્મીવાળા ! ], હૈ આંખની કીકીને [ અથવા દૃષ્ટિને ] અતિશય મનહર ઉધાન ( સમાન ) ! હું ઉત્તમ (યોગીશ્વર ) ! તું જય પામ. ''
સ્પષ્ટીકરણ
ચમક-વિચાર—
આ પદ્ય અર્ધાભ્યાસ લક્ષણથી લક્ષિત સમુદ્ર યમકથી શાલે છે. એનું લક્ષણ ધૃથ્વીના શબ્દોમાં એ છે કે
૨૩૧
નુ=અતિશયતાવાચક અવ્યય. બારામ=ઉદ્યાન, બગીચા. સુવન્તુરારામ !=હે અતિશય મનહર ઉદ્યાન !
નય ( ધા૦ નિ )=તું જય પામ. અન=સ'મધનવાચક અવ્યય, સર ! ( મૂ॰ સાર )= હું ઉત્તમ !
“ અભ્યાસઃ સમુદ્રઃ ચાલ્ય મેવાાચો મતાઃ''
અર્થાત્ અર્ધાભ્યાસ તે સમ્રુગ કહેવાય છે અને તેના ત્રણ પ્રકારો સ્વીકારવામાં આવ્યા છે. (૧) પ્રથમ અને દ્વિતીય ચરણાની સમાનતા અને એવી રીતે તૃતીય અને ચતુર્થ ચરણાની અભિન્નતા; (૨) પ્રથમ અને તૃતીય ચરણાની એકતા અને દ્વિતીય અને ચતુર્થ ચરણાની સમતા; અને (૩) પ્રથમ અને ચતુર્થ ચરણાની એકરૂપતા અને દ્વિતીય અને તૃતીય ચરણાની તુલ્યતા. આ ત્રણ પ્રકારો પૈકી અત્ર તેમજ આ પછીના પદ્યમાં દ્વિતીય પ્રકાર નજરે પડે છે, જ્યારે બાકીના પ્રકારો ચતુર્થ પરિશિષ્ટગત કાવ્ય પૂરા પાડે છે, કેમકે એના ચેાથા અને નવમા પદ્યમાં તૃતીય પ્રકાર જોવાય છે, ત્યાર પછીના દશમા પદ્યમાં પ્રથમ પ્રકાર કે જેના ઉદાહરણ તરીકે શિશુપાલના ૧૯ મા સર્ગના ૧૧૮ મા પદ્મના ઉલ્લેખ કરી શકાય તેમ છે અને અગ્યારમા પદ્યમાં દ્વિતીય પ્રકાર દૃષ્ટિગોચર થાય છે કે જેના ઉદાહરણની ગરજ આ સગનું ૫૮ મું પદ્ય પણ સારે છે.
0:
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
