________________
થઇ ગયા છે અને સઘળા કાર્ય સિદ્ધ થએલા હોવાથી તેઓને સંસારમાં હવે ફરીથી જન્મ ધારણ કરવાનું રહ્યું જ નથી તેવા પરમાત્માને પ્રણામ કરતાં જણાવે છે કે પ્રભુ સરસ શાંતિ-એટલે-પ્રશમ રૂપી અમૃતરસના સાગર સમાન છે.પ્રશમ એટલે ક્રોધાદિનો અભાવ, યાને ક્ષમાદિધર્મનો સ્વીકાર, દેવ, દાનવ તથા માનવ તરફથી કરાયેલા ભયંકર ઉપસર્ગોમાં પણ પ્રભુજીના આત્મામાં ક્ષમા સરિતાના પ્રવાહો અખ્ખલિતપણે વહેતા રહ્યા. ઉપસર્ગ કરનાર દુષ્ટ આત્મા પર ઉપકારી તરીકેની માન્યતા ધરી સમતા તથા સમાધિ પ્રસન્ન ચિત્તે ટકાવી રાખી, તેથી ક્રોધ વિગેરે બહારવટીયાની ક્ષમાદિ ધન લુંટવા અંગે ફાવટ થવા દીધી નહિ. અહીં પ્રભુજી કેવા ક્ષમાના સાગર ! ઉપશમરસ સુંદર છે, કારણ કે તેમાં સહજ ક્ષય થવાથી કલંક ટળી જાય છે, માટે સહજ સુંદર છે. ઉપશમરસનો અનુભવ અમૃતરસ જેવો છે, અમૃતનો સ્વાદ અતિશય મીઠો, તત્કાળ તૃપ્તિકરનારો અવર્ણનીય છે તથા અમર કરનાર છે. તેમ ઉપશમરસનો સ્વાદ પણ તેવા પ્રકારનો છે. ઉપસર્ગ કરનાર ઉપર ભાવ દયા અને ઉપકારીપણાની બુદ્ધિ જાગૃત થવાથી મીઠો, બફારો, ઉકળાટ, તામસપ્રકૃતિ, મુખનો વિકાર વિગેરે ન હોવાથી તત્કાળતૃપ્ત કરનારો, અને ઉપશમને જીવનમાં જીવી જાણવાથી જ તેના રસનો અનુભવ કરી શકે તેટલા માટે અવર્ણનીય ક્રોધી આત્માનું મુખ ખુલ્લું થઇ જાય છે અને આંખો બંધ થઇ જાય છે. જ્યારે ક્ષમાશીલ આત્માનું મુખ બંધ થઇ જાય છે અને આંખ વસ્તુતત્ત્વને જોવા દ્વારા અમી ઝરતી ખુલ્લી થાય છે. એક સ્થાને એક અંગ્રેજ કવિએ લખ્યું છે કે, "An angry man opens his mouth and shuts his eyes." તીર્થકર ઉપશમ રસનો દરિયો છે, અમૃત તો નામથી, પણ ઉપશમ રસ કાર્યથી જીવને અમર કરી દે છે, આવા સુંદર ઉપશમ રસના સાગરસમાં આપણા વીતરાગ પરમાત્મા છે, સાગરના પાણી અથાગ અને અમેય છે તેમ પ્રભુજીના આત્મામાં રહેલ ઉપશમ અનહદ, અને અમર્યાદિત છે, કારણ કે ક્ષમાના ક્ષેત્રમાં અપકારી પણ સમાઇ જાય છે, સરોવર છીછરૂ, મર્યાદિત અને મેય છે, તેથી જિનેશ્વર
