Avashyak Niryukti Part 01

Author(s): Aryarakshitvijay
Publisher: Vijay Premsuri Sanskrit Pathshala

Page 351

5
10
15
20
25
30
आवश्यक नियुक्ति • हरिभद्रीयवृत्ति सभाषांतर ( भाग - १ )
व्याख्या - नव धनुः शतानि प्रथमः अष्टौ च सप्त अर्धसप्तमानि षड् च अर्धषष्ठानि पञ्च शतानि पञ्चविंशति, अन्ये पठन्ति - पञ्चशतानि विंशत्यधिकानि, यथासंख्यं विमलवाहनादीनामिदं प्रमाणं द्रष्टव्यं इति गाथार्थः ॥ १५६ ॥
३२८
•
गतं प्रमाणद्वारं, इदानीं कुलकरसंहननसंस्थानप्रतिपादनायाहवज्जरिसहसंघयणा समचउरंसा य हुंति संठाणे । aviपि य वच्छामि पत्तेयं जस्स जो आसी ॥१५७॥
गमनिका - वज्रऋषभसंहननाः सर्व एव समचतुरस्त्राश्च भवन्ति 'संस्थाने' इति संस्थानविषये निरूप्यमाणा इति, वर्णद्वारसंबन्धाभिधानायाह - वर्णमपि च वक्ष्ये प्रत्येकं यस्य य आसीदिति गाथार्थः ॥१५७॥
चक्खु जसमं च पसेणइअं एए पिअंगुवण्णाभा ।
अभिचंदो ससिगोरो निम्मलकणगप्पभा सेसा ॥ १५८ ॥
गमनिका-चक्षुष्मान् यशस्वी च प्रसेनजिच्चैते प्रियङ्गुवर्णाभाः अभिचन्द्रः शशिगौरः निर्मलकनकप्रभाः शेषा:- विमलवाहनादयः, भावार्थ: सुगम एव, नवरं निर्मलकनकवत् प्रभाछाया येषां ते तथाविधा इति गाथार्थः || १५८ ।।
गतं वर्णद्वारं, स्त्रीद्वारव्याचिख्यासयाऽऽह
चंदजसचंदकंता सुरूव पडिरूव चक्खुकता य ।
ધનુષની કાયા હતી.
ટીકાર્થ : ગાથાર્થ મુજબ છે. કેટલાક આચાર્યો કહે છે કે સાતમાને પાંચસો વીસ ધનુષ પ્રમાણ કાયા હતી. આ પ્રમાણે વિમલવાહન વિ. ના શરીરનું પ્રમાણ જાણવું. ૧૫૬॥ અવતરણિકા : હવે કુલકરના સંઘયણ અને સંસ્થાનદ્વાર બતાવે છે ≠
ગાથાર્થ : સાતે મુલકરો વ્રજઋષભસંઘયણવાળા અને સંસ્થાન તરીકે સમચતુરસસંસ્થાન વાળા હોય છે. વર્ણની બાબતમાં જેનો જે વર્ણ હતો તે હવે અમે કહીશું.
ટીકાર્થ : વ્રજઋષભસંઘયણવાળા અને સમચતુરસસંસ્થાનવાળા સાતે કુલકરો હતાં. હવે વર્ણદ્વા૨નો સંબંધ જોડવા કહે છે કે “જેનો જે વર્ણ હતો તે દરેકના વર્ણોને હું કહીશ. ||૧૫૭
ગાથાર્થ : ચક્ષુષ્માન્, યશસ્વી અને પ્રસેનજિત્ એ ત્રણે પ્રિયંગુવર્ણજેવી આભા(કાંતિ) વાળા હતાં. અભિચંદ્ર ચંદ્રસમાન ગૌરવર્ણવાળા હતાં, અને શેષ કુલકરો નિર્મલસુવર્ણની પ્રભાવાળા हता.
ટીકાર્થ : ગાથાર્થ મુજબ છે. પરંતુ-નિર્મલ સુવર્ણ જેવી છાયા છે જેમની તે નિર્મલકનકપ્રભાવાળા એ પ્રમાણે સમાસ જાણવો. ૧૫૮
અવતરણિકા : વર્ણદ્વાર પૂર્ણ થયું. હવે સ્ત્રીદ્વાર બતાવે છે गाथार्थ : चंद्रयशा, यंद्रांता, सुरुपा, प्रतिरुपा, यक्षुअंता, श्रीमंता अने भरुहेवी से + पञ्चविंशतिश्च । ०प्यमाणे ।