Aptamimansa Critique of an Authority Bhasya

Author(s): Samantbhadracharya, Akalankadev, Nagin J Shah
Publisher: Jagruti Dilip Sheth Dr

Page 76

PERMANENCE AND TRANSIENCE
a transformation on the showing of those who have not embraced the doctrine taught by you ? (38)
Note : An authentic source of knowledge reveals an entity in the sense of bringing it to light, an agent reveals it in the sense of bringing it into existence. In a way, a sense-organ revealing its object is itself a case of an authentic source of knowledge revealing an entity. Yasovijaya is very emphatic that the reading pramāņakārakair vyaktam should be replaced by pramāṇakārakavyaktam; the replacement ensures a verbal facility but does not affect meaning.
अथ मतम् - प्रमाणकारकाणि व्यवस्थितमेव भावं व्यञ्जयन्ति चक्षुरादिवत् स्वार्थम्, ततो न किञ्चित् विप्रतिषिद्धम् । विषयविशेषविज्ञानादेः शाश्वतत्वात् न किञ्चित् व्यक्त्यर्थं पश्यामः। कथञ्चित् अपूर्वोत्पत्तौ तदेकान्तविरोधात्। तदभावे विकार्यानुपपत्तेः। नवै किञ्चित् विरुद्धम्, कार्यकारणभावाभ्युपगमात्, इत्यनालोचितसिद्धान्तम् ॥३८॥
यदि सत् सर्वथा कार्य पुंवन्नोत्पत्तुमर्हति। परिणामप्रक्लृप्तिश्च नित्यत्वैकान्तबाधिनी ॥३९॥
If an effect is something absolutely existent it cannot be a produced entity-just as purusa, i.e. soul (on the Sankhya philosopher's showing) is not. On the other hand, to posit the possibility of a thing undergoing transformation goes counter to the thesis that things are possessed of the character ‘absolute permanence'. (39)
न तावत् सतः कार्यत्वं चैतन्यवत् । नाप्यसतः, सिद्धान्तविरोधात्, गगनकुसुमादिवत् । नापरम् एकान्तप्रकारान्तरमस्ति, विवर्तादेः पूर्वोत्तरस्वभावप्रध्वंसोत्पत्तिलक्षणत्वात् । तदेतत् त्रैलोक्यं व्यक्तेरपैति नित्यत्वप्रतिषेधात्, अपेतमप्यस्ति विनाशप्रतिषेधात्, इतिअनेकान्तोक्तिः अन्धसर्पबिलप्रवेशन्यायमनुसरति ॥३९||
पुण्यपापक्रिया न स्यात् प्रेत्यभावः फलं कुतः। बन्धमोक्षौ च तेषां न येषां त्वं नासि नायकः ॥४०॥
Those who do not accept your (spiritual) leadership are incapable of accounting for the virtuous and sinful acts, for re-birth, for the fruits of the acts performed, for worldly bondage and liberation (moksa). (40)