Agam Satik Part 28 Nirayavalika Aadi Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 22

૧/૧૨
૩૦
નિરયાવલિકા ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
ત્યારે તે દાસી ચેલ્લણએ આમ કહેતા હાથ જોડી યાવત તેણીના વચનને વિનયથી સ્વીકારીને, તે બાળકને બે હાથમાં લઈ અશોક વાટિકામાં જઈ, તે બાળકને એકાંતે ઉકરડામાં ફેંકે છે. તે બાળકને ત્યાં ફેંકતા • x • ત્યાં અશોક વાટિકામાં ઉધોત થયો.
પછી શ્રેણિક રાજાને આ વૃતાંત પ્રાપ્ત થતાં અશોકવાટિકાએ ગયો, જઈને તે બાળકને એકાંતમાં ઉકરડામાં ફેંકાયેલો જોયો, જોઈને ક્રોધિત થઈ યાવત મિસમિસાહટ કરતાં તે બાળકને બે હાથ વડે ગ્રહણ કરીને ચિલ્લણાદેવી પાસે આવ્યો. તેણીને ઉચ્ચ-નીચ વચનો વડે આક્રોશ કર્યો, નિર્ભર્સના કરી, ઉદ્ધષણા કરી. કરીને કહ્યું - તેં મારા પુત્રને એકાંતે ઉકરડામાં કેમ ફેંક્યો ? એમ કહીને ચલ્લણા દેવીને આકરા સોગંદ આપીને કહ્યું - દેવાનુપિયા! તું આ બાળકને અનકમે સંરક્ષણ સંગોપન સંવર્ધન કર. ત્યારે ચલ્લણા શ્રેણિક રાજાને આમ કહેતા સાંભળી લજિત વીડિત, વિડા થઈ [ઘણી જ શરમાઈ બે હાથ જોડી શ્રેણિક રાજાના વચનને વિનયથી સ્વીકાર્યું. તે બાળકને અનુક્રમે સંરક્ષણસંગોપન-સંવર્ધન કરવા લાગી.
• વિવેચન-૧૨ :આકોશ, નિર્ભર્સના, ઉદ્ધર્ષણા સમાનાર્થી શબ્દો છે. • સૂગ-૧૩ :
ત્યારે તે બાળકને એકાંતે ઉકરડામાં ફેંકેલો ત્યારે આગાંગુલી કુકડાના પીંછાથી દુભાઈ હતી. વારંવાર પર અને લોહી નીકળતા હતા. ત્યારે તે બાળક વેદનાભિભૂત થઈ, મોટા-મોટા શબદોથી રડતો હતો. ત્યારે તે શ્રેણિક રાજ તે બાળકને બરાડતો સાંભળી - સમજી તે બાળક પાસે આવ્યો. આવીને તે બાળકને બે હાથ વડે ગ્રહણ કરે છે, અગાંગુલીને પોતાના મુખમાં નાંખી, લોહી અને પરુને મુખ વડે ચુસે છે. ત્યારે તે બાળક સમાધિ પામી, વેદના રહિત થઈ મૌન રહ્યો. જ્યારે તે બાળક વેદનાથી - x • બરાડતો હતો, ત્યારે શ્રેણિક રાજ તે બાળકને હાથમાં લેતો યાવત તે બાળક વદેના રહિત થતો શાંત થતો હતો.
બાળકના માતાપિતાએ ત્રીજે દિવસે ચંદ્ર-સૂર્ય દર્શન કરાવ્યું યાવત્ બારમો દિવસ આવતા આવા પ્રકારનું ગુણનિપજ્ઞ નામ કર્યું. આ બાળકની - x • આંગળી કુકડાના પીંછાથી દુભાઈ, તેથી તેનું નામ કોમિક થાઓ. * * * એ રીતે કોકિ નામ કર્યું. પછી અનુક્રમે સ્થિતપતિતાદિ મેઘની માફક ચાવતુ ઉપરી પ્રાસાદે વિચરે છે.
• વિવેચન-૧૩ :સ્થિતિપતિતા - કુળકમથી આવેલ જન્માનુષ્ઠાન. • સૂત્ર-૧૪ :
પછી કોશિકકુમારને મધ્યરાત્રિએ ચાવતું આવો સંકલ્પ થયો. હું શ્રેણિક રાજાની વ્યાઘાતથી સ્વયં રાજ્યશ્રી કરવા, પાળવા સમર્થ નથી. તો મારે શ્રેણિક
રાજને બેડીમાં નાંખીને, મનો પોતાને અતિ મહાનું રાજ્યાભિષેકથી અભિસિચિવું કરવો. એમ વિચારી શ્રેણિક રાજાના અંતર, છિદ્રો, વિરહોને છેતો-જતો રહેવા લાગ્યો. પછી કોણિક તેમના અંતર યાવતું મર્મ ન પામતા, કોઈ દિવસે કાલાદિ દશે કુમારોને પોતાને ઘેર બોલાવ્યા. કહ્યું કે – નિશે આપણે શ્રેણિક રાજાના વ્યાઘાતથી સ્વયં રાજ્યશ્રીને કરત-પાળતા વિચરવા સમર્થ નથી. તે આપણે તેમને બેડીમાં નાંખીને રાજ્ય, રાષ્ટ્ર, બલ, વાહન, કોશ, કોઠાગાર, જનપદને ૧૧-ભાગે વહેંચી સ્વયં રાજ્યશ્રીને કરતા, પાળતા યાવતું વિચારીએ.
ત્યારે કાલાદી દશે કુમારો કોણિકના આ અથને વિનયથી સ્વીકારે છે. પછી કોણિક કુમારે કોઈ દિવસે શ્રેણિક રાજાના અંતરને જાણીને શ્રેણિક રાજાને કેદમાં નાંખે છે. પોતાને અતિ મહાન રાજાભિષેક વડે અભિસિંચિત કરાવે છે. પછી તે કોણિક રાજી થયો. પછી કોઈ દિવસે કોણિક રાજા નાન યાવત સવલિંકારથી વિભૂષિત થઈ ચેલ્લા દેવીને પાદ વંદનાર્થે શીઘ આવે છે.
• વિવેચન-૧૪ :અંતર - અવસર, છિદ્ર- અલા પરિવારાદિ, વિરહ-નિર્જન. • સૂત્ર-૧૫ -
ત્યારે કોણિક સજાએ ચેલ્લા દેવીને પહત ચાવતું ચિંતા મન જોઈ, જોઈને તેણીના પગે પડ્યો અને કહ્યું - કેમ માતા ! તમને તુષ્ટિ, ઉત્સવ, હર્ષ કે આનંદ નથી ? કે જેથી હું પોતે જ રાજ્યલક્ષ્મીને ભોગવતો યાવત્ વિચર છું. ત્યારે ચેલ્લા દેવીએ કોણિક રાજાને કહ્યું - હે પુત્ર! મને ક્યાંથી તુષ્ટિ આદિ થાય? જે તેં તારા પિતા, દેવ સમાન, ગરજનસમાન, તારા પર અતિ નેહાનુરાગ વડે રકત એવા શ્રેણિક રાજાને બેડીમાં બાંધી પોતાનો રાજ્યાભિષેક કરાવેલ છે ?
ત્યારે કોમિક રાજાએ ચલ્લણા દેવીને એમ કહ્યું - શ્રેણિક રાજ મારો શાંત કરવા ઈચ્છતા હતા, મને મારવા-બાંધવા-નિષ્ણુભા કરવા ઈચ્છતા હતા. તો તેમને મારા ઉપર અતિ નેહાનુરાગ કેમ હોય ? ત્યારે પેલ્લણાદેવીએ કોણિકને કહ્યું - પુત્ર! તું મારા ગર્ભમાં આવ્યો, ત્રણ માસ પુરા થતાં દોહદ ઉત્પન્ન થયો ઈત્યાદિ પૂર્વવતુ પુત્ર! તારા ઉપર આવો નેહાનુરાગ હતો.
ત્યારે કોણિક રાજી ચેલ્લા દેવી પાસે આ અને સાંભળી, સમજીને ચેલ્લાદેવીને કહ્યું - મેં ખોટું કર્યું. પિતા-દેવ-ગુરજનસમ, અતિ નેહાનુરાગ ફક્ત શ્રેણિક રાજાને બેડીમાં નાંખ્યા તો હું જઉં અને શ્રેણિક રાજાની જાતે જ બેડી છે૬. એમ કહી હાથમાં કુહાડી લઈ કેદખાનામાં જવા નીકળ્યો.
ત્યારે શ્રેણિક રાજાએ કોણિકને હાથમાં પરસુ લઈને આવતો જોયો, જોઇને કહ્યું - આ કોણિકકુમાર અપાર્થિત પાર્થિત ચાવ4 શ્રી-હી પરિવર્જિત છે, હાથમાં પક્ષુ લઈ જદી આવે છે. જાણતો નથી કે તે મને કયા કુમાર વડે મારશે, એમ કહી ડરી યાવતુ સંત ભયથી તાલપુટ વિષે મુખમાં નાંખે છે. ત્યારે