Book Title: Agam Satik Part 28 Nirayavalika Aadi Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
ગાથા-૧૧ થી ૧૩
રર૩
૨૨૮
ગણિવિધાપકર્ણકસત્ર-સટીક અનુવાદ
અને શ્રવણ આ નક્ષત્રમાં માર્ગે પ્રસ્થાન અને સ્થાન કરવું પણ આ કાર્ય અવસરે ગ્રહણ કે સંધ્યા હોવા ન જોઈએ.
આ રીતે સ્થાન-પ્રસ્થાન કરનારને સદા માર્ગમાં ભોજન, પાન, પુષ્કળ ફળફૂલ પ્રાપ્ત થાય અને જતાં પણ ક્ષેમકુશળ પામે.
• ગાથા-૧૪ થી ૧૭ :
સંધ્યાગત, રવિગત, વિ, સંગ્રહ, વિલંબી, રાહુગત અને ગ્રહભિન્ન આ સર્વે નમો વર્જવા. [જેની વ્યાખ્યા કરે છે–]
સ્ત સમયનું નક્ષત્ર તે સંધ્યાવત, જેમાં સૂર્ય રહેલો હોય તે રવિગત નક્ષત્ર. ઉલટું પડતું હોય તે વિર નાગ.
કુર ગ્રહ રહેલો હોય તે સંગ્રહ નક્ષત્ર. સૂર્યે છોડેલું તે વિલંબી નગ. જેમાં ગ્રહણ થાય તે રાહગત નu. જેની મધ્યમાંથી ગ્રહો પસાર થાય તે ગ્રહભિન્ન નક્ષત્ર કહેવાય.
• ગાથા-૧૮ થી ર૦ :
સંધ્યાગત નક્ષત્રમાં ઝઘડો થાય છે. વિલંબી નગમાં વિવાદ થાય છે. વિર નક્ષત્રમાં સામાનો જય થાય.
આદિત્યગત નક્ષત્રમાં પરમ દુ:ખ પ્રાપ્ત થાય. સગાહ નામમાં નિગ્રહ થાય છે. સહગત નખમાં મરણ થાય.
ગ્રહભિન્ન નક્ષત્રમાં લોહીની ઉલટી થાય. સંધ્યાગત, રાહુગત, આદિત્ય ગત નક્ષત્રો દુર્બળ અને રૂા છે.
સંધ્યાદિ ચાર અને ગ્રહનક્ષત્રથી વિમુક્ત, બાકીના નક્ષત્રોને તમારે બળવાનું જાણવા.
• ગાથા-૨૧ થી ૨૮ -
પુષ્ય, હસ્ત, અભિજિત, અશ્વિની, ભરણી-આ નક્ષત્રોમાં પાદોપગમન કરવું. શ્રવણ, ધનિષ્ઠા, પુનર્વસુમાં દીક્ષા ન કરવી.
- શતભિષા, પુષ્ય, હસ્ત નક્ષત્રમાં વિધારંભ કરવો. મૃગશિર્ષ, આદ્ર, પુષ્ય, ત્રણે પૂર્વ, મૂળ, આશ્લેષા, હસ્ત, ચિના. આ દશ નમોને જ્ઞાનના વૃદ્ધિકારક નામો કહેલાં છે.
પુનર્વસુ, પુષ્ય, શ્રવણ, ધનિષ્ઠા એ ચારમાં લોચકર્મ કર્યું. ત્રણ ઉત્તરા અને રોહિણીમાં નવદીક્ષિતને નિકમણ-દીક્ષા, ઉપસ્થાપના : વડી દીક્ષા, ગણિ અને વાચકની અનુજ્ઞા કરવી, ગણસંગ્રહ કરવો, ગણધરની સ્થાપના કરવી તથા વિગ્રહ, વસતિ, સ્થાનમાં સ્થિરતા કરવી.
• ગાથા-૨૯,30 -
પુષ્ય, હસ્ત, અભિજિત, અશ્વિની. આ ચાર નબ કાયરિંભ માટે સુંદર અને સમર્થ છે.
હવે કયા કાર્યો છે તે જણાવે છે –
વિધા ધારણ કરવી, બાયોગ સાધના, સ્વાધ્યાય, અનુજ્ઞા, ઉદ્દેશ અને સમુદેશના કાર્યો કરવા.
• ગાથા-૩૧,૩૨ -
અનુરાધા, રેવતી, ચિત્રા, મૃગશિર્ષ. આ ચાર મૃદુ નક્ષત્રો છે, તે નક્ષણોમાં મૃદુ કાર્યો કરવા.
ભિક્ષાચરણથી પીડિને ગ્રહણ ધારણ કરવું. બાળ અને વૃદ્ધો માટે સંગ્રહ-ઉપગ્રહ કરવો. • ગાથા-33,3૪ -
આદ્રા, આશ્લેષા, જયેષ્ઠા અને મૂલ. આ ચાર નક્ષત્રમાં ગુરપતિમા અને તપકર્મ કરવું.
- દેવ, મનુષ્ય, તિર્યંચના ઉપસર્ગો સહેવા. - મૂળગુણ - ઉત્તરગુણની પુષ્ટિ કરવી. • ગાથા-૩૫,૩૬ :મઘા, ભરણી, ત્રણે પવને ઉગ્ર નક્ષત્રો કહ્યા છે.
તેમાં બાહ્ય • અત્યંતર તપ કરવો. ૩૬૦ તપ કર્મ કહેલાં છે, ઉગ્ર નક્ષત્રના યોગમાં તે સિવાયના તપ કરવા.
• ગાથા-૩૩,3૮ -
કૃતિકા અને વિશાખા આ બે ઉષ્ય નક્ષત્રમાં લેપન અને સીવણ તથા સંથારો - અવગ્રહ ધારણ કરવા.
ઉપકરણ, ભાંડાદિ, વિવાદ, અવગ્રહ અને વસ્ત્રો ધારણ કરવા. આચાર્ય દ્વારા ઉપકરણ અને વિભાગ કરવા.
• ગાથા-૩૯ થી ૪૧ -
ધનિષ્ઠા, શતભિષા, સ્વાતિ, શ્રવણ, પુનર્વસુ. આ નામોમાં ગુરુસેવા, ચૈત્યપૂજન, સ્વાધ્યાયકરણ કરવા.
વિધાગ્રહણ અને વિરતિ કરાવવી. વ્રત, ઉપસ્થાપના, ગણિ તથા વાચકની અનુજ્ઞા કરવી. ગણસંગ્રહ, શિણદીક્ષા અને ગણાવચ્છેદક થકી સંગ્રહ અને અવગ્રહ કરવો. • ગાથા-૪૨ થી ૪૪ :
બવ, બાલવ, કોલવ, સ્ત્રીલોયન, ગર-આદિ, વણિજ, વિષ્ટી, એ શુકલ પક્ષાના નિશાદિ કારણો છે.
શકુનિ, ચતુષાદ, નાગ, કિંતુષ્ણ એ ધુવ કરણો છે. કૃષ્ણ ચૌદશની રાત્રિના શકુનિકરણ હોય છે.
તિથિને બમણી કરી અંધારી રાત ન ગણતા સાત વડે ભાગ કરતાં જે શેષ ભાગ રહે તે કરણ.
[સામાન્ય વ્યવહારમાં એક તિથિના બે કરણ કહ્યાં છે.]
