Agam Satik Part 28 Nirayavalika Aadi Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 42

ગાથા-૨૩ થી ૨૯
૬૯
[૨૯] ઉપલબ્ધ-પ્રાપ્ત પરમબ્રહ્મ-પ્રકૃષ્ટ જ્ઞાન. અર્થાત્ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત. જેને મુક્તિપદ પ્રાપ્તિરૂપ દુર્લભ લાભ છે, બધાં લાભોમાં અગ્રેસરપણાથી અને સર્વચાસ્ત્રિાદિ ક્રિયામાં તે મળતાં જ સાફલ્ય છે. તથા પરિત્યક્ત કરણીય પદાર્થોમાં આટોપ જેના વડે છે, સર્વ પ્રયોજન જેના નિષ્પન્ન થયાં છે તે. ભુવન-જીવલોક વત્ જે ગૃહ, તે સંસાર ગર્તામાં પડતાંને રક્ષણમાં સ્તંભરૂપ. આરંભથી બહાર રહેલા. કેમકે સર્વયા કૃતકૃતત્વ છે. આવા સિદ્ધો મને શરણ - આલંબન થાઓ.
હવે સાધુશરણ પ્રતિપાદિત કરવા કહે છે –
• સૂત્ર-૩૦ થી ૪૦ -
[૩૦] સિદ્ધના શરણ વડે નય અને બ્રહ્મહેતુ સાધુના ગુણમાં પ્રગટેલ અનુરાગવાળો અતિ પ્રશસ્ત મસ્તકને પૃથ્વીએ મૂકી કહે છે –
=
[૩૧] જીવલોકના બંધુ, ફુગતિરૂપ સિંધુના પાર પામનાર, મહા ભાગ્યવાળા, જ્ઞાનાદિથી મોક્ષ સુખસાધક સાધુ શરણ થાઓ.
[૩૨] કેવલી, પરમાવધિ જ્ઞાની, વિપુલમતિ, શ્રુતરો, જિનમતમાં રહેલાં આચાર્યો, ઉપાધ્યાયો, તે સર્વે સાધુ શરણ હો.
[૩૩,૩૪] ચૌદપૂર્વી, દશપૂર્વી, નવપૂર્વી, બાર અંગી, અગિયાર અંગી, જિનકલ્પી, યથાલંદી, પરિહાર વિશુદ્ધિક સાધુ તથા ક્ષીરાશ્રવલબ્ધિક, મધ્યાશ્રવલબ્ધિક, સંભિન્નશ્રોતલબ્ધિક, કોષ્ઠબુદ્ધિ, ચારણમુનિ, વૈક્રિય લબ્ધિક, પદાનુસારીલબ્ધિક સાધુ મને શરણ થાઓ.
[૩૫] વૈર વિરોધ ત્યાગી, નિત્ય અદ્રોહા, પ્રશાંતમુખ શોભા, અભિમત ગુણ સંદોહા, હતમોહા સાધુ મને શરણ થાઓ.
[૩૬] સ્નેહબંધન તોડનારા, કામધામી, નિકામસુખકામી, સત્પુરુષોને મણાભિરામ, આત્મરામી મુનિઓ મને શરણ થાઓ.
[૩૭] વિષય કષાયને દૂર કરનાર, ઘર અને સ્ત્રીસંગ સુખ-સ્વાદના ત્યાગી, હર્ષ-વિષાદ રહિત, પ્રમાદરહિત સાધુ શરણ હો.
[૩૮] હિંસાદિ દોષ રહિત, કરુણાભાવવાળા, સ્વયંભૂરમણ સમ બુદ્ધિવાળા, જરા-મરણ રહિત મોક્ષમાર્ગમાં જનારા, સુકૃત પુવાળા સાધુ મને શરણ થાઓ. [૩૯] કામવિડંબનાથી મુક્ત, પાપમલરહિત, ચોરીના ત્યાગી, પાપરજના કારણરૂપ, સાધુના ગુણરૂપ રત્નની કાંતિવાળાo
[૪૦] સાધુરૂપે સુસ્થિત હોવાથી આચાર્યો પણ સાધુ જ છે. સાધુના ગ્રહણથી ગૃહિત છે, માટે તે સાધુ મને શરણ થાઓ.
• વિવેચન-૩૦ થી ૪૦ -
[૩૦] વૈગમાદિથી ઉપલક્ષિત જે શ્રુતજ્ઞાન-દ્વાદશાંગરૂપ, તેના કારણરૂપ જે વિનયાદિ સાધુગુણ, કેમકે વિનયાદિ ગુણ સંપન્નને જ શ્રુતની પ્રાપ્તિ થાય, ઉક્ત બધાથી જનિત બહુમાન જેને છે તે. કોના બહુમાનથી ? તે કહે છે. પૂર્વોક્ત સિદ્ધ શરણથી. વળી તે કઈ રીતે ? ભક્તિથી સભર નમ્ર થઈને મસ્તક જેણે પૃથ્વી ઉપર
90
ચતુઃશરણપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
મૂકેલ છે, તેવા સાધુગુણ રાગી - ૪ - આ પ્રમાણે કહે છે –
[૩૧] જે કહે છે, તે નવ ગાથા વડે કહે છે – જીવલોક એટલે છ જીવનિકાયરૂપ પ્રાણી વર્ગના ત્રિવિધ-ત્રિવિધ રક્ષાકારીપણાથી બાંધવ સમાન બાંધવ, નરક તિર્યંચાદિરૂપ કુગતિ, તે જ સમુદ્ર કે મહાનદીને કિનારે જનાર કે તટવર્તી, અનેકલબ્ધિસંપન્નત્વથી અતિશય વિશેષ, જ્ઞાનદર્શન ચાસ્ત્રિથી મોક્ષશર્મને સાધે છે તે શિવસૌમ્ય સાધક, એવા સાધુ મને શરણરૂપ થાઓ.
[૩૨] હવે સાધુના ભેદો કહે છે – વન - મત્યાદિ જ્ઞાનાપેક્ષાથી અસહાય, સર્વ દ્રવ્ય-પર્યાયાદિ જ્ઞાનયુક્ત તે કેવલી. રૂપી દ્રવ્યમાં પ્રવૃત્તિરૂપ મર્યાદા તે અવધિ, પરમાવધિ - જેની ઉત્પત્તિ પછી અંતર્મુહૂર્તમાં કેવળજ્ઞાન થાય એવા પરમાવધિસાધુ ઉત્કૃષ્ટ અવધિ સાધુ લેવાથી મધ્યમ અને જઘન્ય અવધિ પણ લેવા. મન:પર્યાયજ્ઞાન બે ભેદે - ઋજુમતિ અને વિપુલમતિ. - ૪ - અહીં વિપુલમતિના ગ્રહણ થકી ઋજુમતિ પણ લેવું. તે બંને મનુષ્યક્ષેત્રવર્તી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય મનોદ્રવ્ય પરિચ્છેકપણે છે. - x + શ્રુત-કાલિક, ઉત્કાલિકાદિ લક્ષણ, સૂત્ર અર્થ અને ઉભયને ધારણ કરે તે - x - શ્રુતધર. [તથા]
સામાન્યથી બધાં વિશેષણ મોક્ષાર્થી વડે આસેવિત છે તેથી આચાર્ય-પંચવિધ આચારધારી, સૂત્રાર્થવેદી, ગચ્છાલંબન રૂપાદિ. ઉપાધ્યાય - ૪ - બાર અંગના સૂત્રને ભણાવનારા. તે માટે - x - વિશેષણ મૂક્યું કે જિનમત - જિનશાસનમાં જે
આચાર્યોપાધ્યાય, તેથી પ્રવર્ત, સ્થવિર, ગણાવચ્છેદક પણ અહીં લેવા. - x - તે બધાં સાધુ શરણ હો.
[33] ચૌદપૂર્વી - શ્રીપ્રભવ આદિ, દશપૂર્વી - આર્યમહાગિરિ આદિ, પ્રાયઃ છેલ્લા ચાર પૂર્વે સમુદિત જ વિચ્છેદ પામે છે માટે ચૌદ પૂર્વી પછી સીધા દશપૂર્વી કહ્યા. નવપૂર્વી - આર્યરક્ષિાદિ, બાર અંગધારી. ચૌદપૂર્વી અને દ્વાદશાંગીધરમાં શો ભેદ ? બારમું અંગ દૃષ્ટિવાદ છે. તે પરિકર્મ, સૂત્ર, પૂર્વાનુયોગ, પૂર્વગત અને ચૂલિકા પાંચ ભેદે છે ચૌદે પૂર્વે પૂર્વગતમાં છે. તેથી બારમાં અંગના એકદેશ રૂપ છે. - x -
હવે વિશેષ અનુષ્ઠાનીને કહે છે – બિનત્વ એકાકીપણે નિષ્પત્તિકર્મશરીરપણે જિનની જેમ આચારવાળા તે જિનકલ્પિક-દુષ્કર ક્રિયાકારી. યથાલંદિક - ૪ - X - x - પરિહાર વિશુદ્ધિકો - ૪ - x - ૪ - પછી વિશેષ લબ્ધિસંપન્ન સાધુને કહે છે – ક્ષીરાશ્રવ લબ્ધિ - ચક્રવર્તી સંબંધી જે - ૪ - ખીર, તેની જેમ જેમના વચનમાં માધુર્ય રસ ટપકે છે તે. મધુ - શર્કરા આદિ મધુર દ્રવ્ય, તેના રસતુલ્ય વચન જેના છે તે. ઉપલક્ષણથી સર્પિરાશ્રવા પણ લેવા. સુગંધ ઘીના રસતુલ્ય વાનવાળા, સંભિન્ન શ્રોતલબ્ધિ - શરીરના બધાં અવયવોથી સાંભળે અને જાણે, ચક્રવર્તીની છાવણીમાં માણસ અને તિર્યંચોના કોલાહલના શબ્દોમાં “આ આનો, આ આનો” એમ અવાજને પૃથક્ પૃથક્ જાણે તે.
કોષ્ઠબુદ્ધિ - કોઠામાં ઠાલવેલ ધાન્ય માફક જે સુનિશ્ચિત સ્થિર સંસ્કાર સૂત્રાર્થવાળા છે તે. ચારણલબ્ધિ - અતિશય વડે ચરણ તે ચારણ, બે ભેદે છે – જંઘા