Agam Satik Part 28 Nirayavalika Aadi Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 99

11211-33
૧૯૩
આજન્મ ક્રિયાકલાપરૂપ તો આત્માના સામર્થ્યથી જેવું હોય તેવું કહે, જેમ જિનેશ્વરે કહ્યું, તેમ નિરૂપે, હવે પ્રમાદીને પણ શુદ્ધ પ્રરૂપણાથી શો ગુણ છે ? – છે : . ગાથા-૩૪ :
મુનિમિાં શિથિલ છતાં પણ વિશુદ્ધ ચટણ – કરણ સિત્તરીની પ્રશંસા કરી પ્રરૂપણા કરનાર સુલભબોધી જીવ પોતાના કર્મોને શિથિલ કરે છે. • વિવેચન-૩૪ :
શિથિલ હોવા છતાં, ક્યાં? મુનિચર્યામાં દુષ્ટ જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મને શોધે અર્થાત્ કર્મોનું શિથિલત્વ પામે, સુખે પ્રાપ્ત જન્માંતરમાં જિનધર્મપ્રાપ્તિરૂપ જેને છે તે સુલભબોધિ, સુદેવપ્રાપ્તિ પછી સુકુલોત્પત્તિ થાય. કઈ રીતે ? ચરણ-કરણને નિર્માયી ભાવે પ્રશંસા કરતા અને વાંછારહિત યથાવસ્થિત ભવ્યોને કહેતા.
તેમાં વ્રત-૫, શ્રમણધર્મ-૧૦, સંયમ-૧૭, વૈયાવચ-૧૦, બ્રહ્મચર્ય ગુપ્તિ-૯, જ્ઞાનાદિત્રિક-૩, તપ-૧૨, ક્રોધાદિનિગ્રહ-૪ એ ચરણ સિતરી અને પિંડવિશુદ્ધિ-૪, અમિતિ-૫, ભાવના-૧૨, પ્રતિમા-૧૨, ઈન્દ્રિય નિરોધ-૫, પ્રતિલેખના-૨૫, ગુપ્તિ-૩,
અભિગ્રહો-૪ એ કરણ સીતરી જાણવી.
હવે સંવિજ્ઞપાક્ષિકનું સાધુના વિષયમાં કંઈક કૃત્ય – • ગાથા-૩૫ :
સન્માર્ગમાં પ્રવર્તતા સાધુઓનું ઔષધ-ભૈષજાદિથી સમાધિ પમાડવારૂપ વાત્સલ્ય પોતે કરે અને કરાવે.
• વિવેચન-૩૫ ઃ
પ્રધાનમાર્ગ પરંપરા પ્રવૃત્ત જગત્ત ઉત્તમ મુનિને નિર્જરા માટે અંતરંગભાવથી ઉપકાર કરણ ધારણ કરે, કઈ રીતે ? ઔષધ અને ભેષજ વડે. - ૪ - = શબ્દથી અનેક પ્રકારે, પોતે કરે બીજા પાસે કરાવે અને અનુમોદે, તે સંવિજ્ઞપાક્ષિક આરાધક છે.
ગાથા-૩૬ -
લોકવર્તી જીવોએ જેના ચરણકમળને નમસ્કાર કર્યા છે, એવા કેટલાંક હતા, છે અને હશે જેમનો કાળ માત્ર બીજાનું હિત કરવાના એક લક્ષ્યપૂર્વક વીતે છે. • વિવેચન-૩૬ :
અતીતકાળે હતા, હાલ છે, ભાવિકાળે હશે. કેટલાંક સંવિગ્નપાક્ષિકો, કેવા ? સ્વર્ગ-મૃત્યુ-પાતાળ લોકમાં તેનો નિવાસી પ્રાણીગણ તેમના ચરણકમળમાં નમેલ છે. તે સત્પુરુષ સંવિગ્ન પાક્ષિકો, પરહિતકરણના અદ્વિતીય બદ્ધ લક્ષ્મવાળા. - x - અથવા પરહિતકરણમાં એક બદ્ધ લક્ષ-દર્શન જેમને છ તેવા, તેમાં જ કાળ વિતાવનારા, તે સંવિગ્નપાક્ષિકો છે.
જે આવા નથી તેમનું સ્વરૂપ કહે છે –
• ગાથા-૩૭ :
ભૂત-ભાતિ અને વર્તમાનમાં કોઈ એવા આચાર્યો છે કે જેમનું નામ ગ્રહણ
૧૮૪
ગચ્છાચારપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
માત્રથી પ્રાયશ્ચિત્ત લાગે.
• વિવેચન-૩૭ :
અતીતકાળે થયા, અનાગતકાળે થશે, કેટલાંક અને વર્તમાનમાં પણ છે. હે ગૌતમ ! આચાર્ય પદનામ ધારી, જેમનો પરિચય કરવો તો દૂર, તેમનું ‘અમુક' એવું નામ કહેતાં પણ નિશ્ચયથી પ્રાયશ્ચિત્ત આવે. મહાનિશીથના પાંચમાં અધ્યયનમાં કહે છે – અહીં ૫૫૫,૫૫,૫૦,૦૦,૦૦,૦૦૦ ગુણરહિત આચાર્યો થશે. • ગાથા-૩૮ :
જેમ લોકમાં નોકર તથા વાહન શિક્ષા વિના સ્વેચ્છાચારી થાય છે, તેમ શિષ્ય પણ સ્વેચ્છાચારી થાય, માટે ગુરુએ પ્રતિસ્પૃચ્છા અને પ્રેરણાદિ વડે શિષ્ય વર્ગને હંમેશાં શિક્ષા આપવી.
• વિવેચન-૩૮ :
સફી - સ્વેચ્છાચારી, અળવિાય - શિક્ષા રહિતત્વ જેમ નોકર - સેવક, વાહન – હાથી, અશ્વ, વૃષભ, મહિષાદિ લોકમાં તથા શિષ્યો, ગુરુના કાર્યમાં પ્રતિસ્પૃચ્છા વડે, ચોયણાદિ વિના સ્વેચ્છાચારી થાય છે. તેથી - ૪ - આચાર્યોએ શિષ્યોને અને મહત્તરા વડે સ્વશિષ્યાને સર્વકાળ શિક્ષા આપવી.
* ગાયા-૩૯ :
જે આચાર્યાદિ પ્રમાદ દોષથી કે આળસથી શિષ્ય વર્ગને પૂર્વવત્ પ્રેરણાદિ કરતાં નથી, તે આજ્ઞા વિરાધક જાણવા.
• વિવેચન-૩૯ :
જે આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, ગણાવચ્છેદકાદિ, નિદ્રાદિથી, મત્સર કે દોષથી, સ્વશિષ્ટમાં રાગાદિ પ્રમાદ દ્વેષ કે પ્રમાદદોષ સ્વરૂપ જે દોષ - કુલક્ષણત્વ, આળસ, મોહ કે અવજ્ઞાદિથી શિષ્યવૃંદને સંયમાનુષ્ઠાનમાં ન પ્રેરે, તે આચાર્ય વડે જિનાજ્ઞા
વિરાધિત કે ખંડિત જાણવી.
* ગાયા-૪૦ -
હે સૌમ્ય ! એ પ્રમાણે મેં સંક્ષેપથી ગુરુનું લક્ષણ વર્ણવ્યું, હે ધીર ! હવે સંક્ષેપથી ગચ્છનું લક્ષણ કહીશ. તેને તું શ્રવણ કર.
• વિવેચન-૪૦ :
સંક્ષેપથી મારા વડે, હે સૌમ્ય ! હે શિષ્ય ! પ્રરૂપિત કર્યુ કે ગુરુના લક્ષણ શું
છે ? હવે ગચ્છ – મુનિવૃંદના લક્ષણ, બુદ્ધિ વડે શોભે તે ધીર, તે સંક્ષેપથી સાંભળો. * ગાથા-૪૧,૪૨ -
જે ગીતાર્થ સુસંવિગ્ન, આળસરહિત, વતી, અસ્ખલિત ચાસ્ત્રિવાન, હંમેશાં રાગદ્વેષ વર્જિત, આઠમદ રહિત, ક્ષીણી કપાસી અને જિતેન્દ્રિય એવા તે છાણ સાથે પણ વળી વિચરે
• વિવેચન-૪૧,૪૨ -
ગીત - સૂત્ર અને અર્થ, તેનું વ્યાખ્યાન, તે બંનેથી યુક્ત ગીતાર્થ, જે અતિ