________________
૧/૨/૧૩
૩૬
વિપાક અંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
અભિરૂપ-અભિમતરૂપ, પ્રતિરૂપ.
બલીવઈ-ખસી કરાયેલ બળદ, પકિા-નાની ભેંસ કે ગાય કે સાંઢ. કૂડગાહકપટ વડે જીવોને પકડનાર, અધાર્મિક-ધર્મ વડે આચરણ કે વ્યવહાર ન કરનાર, યાવતુ શબ્દથી - અઘમનુગ-પાપલોકને અનુસરનાર, અધર્મિષ્ટ-ધર્મરહિત, અધમ ભાષણશીલ અથવા અધાર્મિક રૂપે પ્રસિદ્ધ, બીજાના દોષોને જોવાના સ્વભાવવાળો તે અધર્મપલોડી. હિંસાદિમાં અનુરાગવાળો તે અધર્મપરંજન, અઘમરૂપ સમાચાQાળો. અધર્મથી આજીવિકા કરનારો. દુસ્સી-દુષ્ટશીલ, વ્રતરહિત, અસંતોષશીલ.
મીન • અહીન પૂર્ણ પંચેન્દ્રિય શરીરી, આપHસત-ગર્ભમાં જીવનું આવવું. અમ્મયા-માતા, ચાવત્ શબ્દથી તે માતા પુન્યશાળી છે, કૃતાર્થ છે, કૃતલક્ષણ છે ઈત્યાદિ.
• સૂગ-૧૪ :
તે બાળક જન્મતાની સાથે મોટા મોટા શબ્દો ઘોષ કરતો, વિસ્ટ શબ્દ કરતો, બૂમો પાડવા લાગ્યો. તે બાળકની બુમો આદિ શબ્દો સાંભળી, સમજી હસ્તિનાપુર નગરના ઘણાં નગરપશુ યાવતુ વૃષભો ભયભીત થયા, ઉદ્વિગ્ન થયા, સર્વે દિશામાં ભાગી ગયા. ત્યારે તેના માતાપિતાએ આ પ્રમાણે નામ પાડયું - અમારો આ બાળક જન્મતા જ મોટા મોટા શબ્દોથી ચીસો પાડવા લાગ્યો - x • તે સાંભળીને - x • નગરના પશુ આદિ ભયભીત થઈને ચારે દિશામાં ભાગી ગયા, તેથી અમારા આ બાળકનું નામ ગોઝાસ થાઓ. પછી ગોત્રાસ બાળક બાળભાવ છોડી, યુવાન થયો. પછી કોઈ દિવસે તે ભીમકૂટગ્રાહ મરણ પામ્યો.
ત્યારપછી તે ગોગાસ ઘણાં મિત્ર, જ્ઞાતિ, નિજક, સ્વજન સંબંધિ પરિજન સાથે પરીવરીને રોતો-કંદન કરતો - વિલાપ કરતો, ભીમ કુટગાહનું નીહરણ કયું કરીને ઘણાં લૌકિક મૃતક કૃત્યો કર્યા. પછી સુનંદ રાજાએ ગોગાસને અન્ય કોઈ દિને વર્યા જ કુટગ્રાહીપણે સ્થાપ્યો. પછી ગોઝાસ કુટગાહ અર્મિક ચાવતું દુuત્યાનંદ થઈ ગયો. પછી તે પ્રતિદિન આઈરાત્રિ કાળ સમયે એકલો, અદ્વિતીય, બખ્તરકવચ બાંધી યાવતુ આયુધ-પહરણ લઈને પોતાના ઘેરથી નીકળતો, ગૌમંડપે આવતો. આવીને ઘણાં નગર પશુઓ જે સનાથ-અનાથ હોય યાવત તેમને અંગરહિત કરતો હતો.
પછી પોતાને ઘેર આવીને તે ઘણાં ગોમાંસને પકાવીને સૂચ, મધાદિ સાથે આસ્વાદતો, વિવાદનો ચાવત્ વિચરતો હતો. ત્યાર પછી તે ગોગાસકૂડગ્રાહ આવો પાપકમ, આવા વિજ્ઞાન અને આચારવાળો થઈ અત્યંત પાપકર્મને ઉપાર્જન કરીને પo૦ વર્ષનું આયુ પાળીને આd-દુ:ખાd થઈ કાળમાણે કાળ કરી, બીજી પૃવીમાં ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ સાગરોપમ સ્થિતિક નૈરયિકમાં નૈરમિકપણે ઉત્પન્ન થયો.
• વિવેચન-૧૪ - ભયભીત થયો, અહીં ત્રસ્ત, ગણિત, સંજાતભય કહેવું. ભયોત્કર્ષ પ્રતિપાદન
કરતા આ એકાર્ચિક શબ્દો છે. સવઓ-સર્વદિશામાં, સમંત-વિદિશામાં. વિપલાઈ~ભાગી ગયા. -x - તહડ્યા સિચ્ચી-મોટો ચિકાર, આરણિત-રાડો પાડતો હતો. સોશ્ય-અવધારીને. • x • આd-આર્તધ્યાન, દુર્ઘટ-દુ:ખે નિવાર્ય, ઉપગત-પ્રાપ્ત.
• સૂત્ર-૧૫ :
ત્યારપછી તે વિજયમિત્ર સાર્થવાહની સુભદ્રા નામે પની જાતનિંદુકા હતી. તેના ઉત્પન્ન થયેલા પત્રો વિનાશ પામતા હતા. પછી ગોગસ કુટગાહ બીજી પૃથ્વીથી અનંતર ઉદ્વતને આ જ વાણિજ્ય ગ્રામ નગરમાં વિજયમિક સાવિાહની સુભદ્રા પનીની કુક્ષિમાં યુકપણે ઉપજ્યો. પછી તે સુભદ્રા સાર્થવાહી અન્ય કોઈ દિવસે નવ માસ બહુપતિપૂર્ણ થતા બાળકને જન્મ આપ્યો.
ત્યારપછી તે સુભદ્રા સાવાહીએ તે પુત્ર ઉત્પન્ન થતાં તુરત એકાંતે ઉકરડામાં કાવ્યો, ફેંકાવીને પછી બીજીવાર ગ્રહણ કરાવ્યો. કરાવીને અનુક્રમે તેને સંરક્ષતી-સંગોપતી-સંવર્ધન કરતી હતી.
ત્યારપછી તે બાળકના માતાપિતાએ સ્થિતિપતિતા કરી, ચંદ્ર-સૂર્યના દર્શન, જગરિકાને મહા ઋદ્ધિન્સકાર સમુદાય કરે છે.
ત્યારપછી તે બાળકના માતાપિતાએ અગિયારમે દિવસે નિવૃત્ત થતાં, મારો દિવસ પ્રાપ્ત થતાં આ આવા પ્રકારનું ગૌણ અને ગુણનિux નામ કર્યું,
જ્યારથી અમારો આ બાળક જન્મ્યો, ત્યારે એકાંતે ઉકરડામાં ત્યાગ કરેલો, તે કારણે આ પુનું નામ ઉજિwતક હો. પછી ઉજિwતક બાળક પાંચ ઘમીઓએ ગ્રહણ કર્યો. તે આ - ક્ષીરધમી, મજનધામી, મંડનધxી, ક્રીડાપનધામી, અંકધામી. સર્વે દઢપતિજ્ઞની જેમ કહેવું ચાવતું નિવ્યઘિાત પવનની ગુફામાં રહેલા ચંપકના વૃક્ષની જેમ સુખે સુખે વિચરવા લાગ્યો.
ત્યારપછી તે વિજયમિત્ર સાર્થવાહ અન્ય કોઈ દિવસે ગણિમ, ધરિમ, મેય, પારિyધ એ ચાર પ્રકારના ભાંડ ઝહીને લવણસમુદ્રમાં વહાણ વડે વેપાર કરવા ગયા. તેમનું વહાણ લવણસમુદ્રમાં ભાંગી ગયું, સારભૂત ભાંડ બૂડી ગયા. તે અત્રાણ, શરણ થઈ મરણ પામ્યો. પછી વિજયમિત્ર સાર્થવાહને જે ઘણાં ઈશ્વરતલવ-માર્કેબિક-કૌટુંબિક-ઈભ્ય-શ્રેષ્ઠી-સાર્થવાહોએ જયારે લવણસમુદ્રમાં વહાણ ભાંગી ગયું યાવત મરણ પામ્યો, જાણ્યું ત્યારે હસ્તનિક્ષેપ તથા બાહ્ય ભાંડસારને લઈને એકાંતમાં ચાલ્યા ગયા.
પછી સુભદ્રા સાવિાહીએ વિજય સાવિાહને - x • મૃત્યુ પાઓ જાણી, પતિના વિયોગના મોટા શોકથી અતી પીડા પામીને તેણી કુહાડાથી કપાયેલ ચંપકલતાની માફક ધસ કરતી જમીને પડી ગઈ. પછી મુહુdવાર પછી સાવધાન થઈ ઘણાં મિત્રો સાથે યાવતુ પરિવરી રુદન-કુંદન-વિલાપ કરતી વિજયમિત્ર સાર્થવાહના લૌકિક મૃતક કાર્ય કરે છે, પછી સુભદ્રા સાર્થવાહી કોઈ દિવસે લવણસમુદ્રમાં જવું - લક્ષ્મી વિનાશ-dહાણ વિનાશ - પતિ મરજને ચિંતવતી મૃણુ પામી.
